Kayıt dışı iktisatta Mozambik seviyesindeyiz!

Sözcü’den Hasret Ermiş Beyhan’ın haberine nazaran Türkiye’de kayıt dışı iktisadın büyüklüğü gayri safi ulusal hasılanın yüzde 25.6’sını buluyor. Bu sayı, dünyadaki öbür ülkelerin durumu ile karşılaştırıldığında Türkiye’nin ekonomik kayıt dışılıkta epey geri kalmış bir ligde yer aldığı ortaya çıkıyor. Türkiye yüzde 26.5’lik Malezya, yüzde 26’lık Mozambik ve yüzde 25.2’lik Yemen ile tıpkı kayıt dışı iktisat büyüklüğü düzeyinde yer alıyor.

 

Araştırmayı Dünya Bankası için hazırlayan Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ceyhun Elgin, kayıt dışı iktisadın en kıymetli belirleyicilerinden birinin demokrasi olduğunu söyledi.

 

Prof. Elgin, kayıt dışı iktisatta artışın işsizlikten ekonomik büyümeye kadar çok fazla faktörü etkilediğini belirterek, “Demokrasinin zayıf olduğu ülkelerde kayıt dışı iktisat daha büyük oluyor. Yaptığımız çalışmaya nazaran hükümetlerin pandemide hazırladığı ekonomik paketlerin büyüklüğünde de kayıt dışı iktisadın tesiri var” dedi.

 

Kayıt dışının nakit kullanımını artırdığı için enflasyonu yükselttiğini, vergi gelirlerini azaltarak kamu maliyesini zayıflattığını anlatan Prof.Elgin, “Kayıt dışı iktisadın büyüklüğü, gelir dağılımını ve para siyasetini da etkiliyor” tabirini kullandı.

Vergi siyasetlerinin çok karmaşık olduğu ülkelerde kayıt dışılığın fazla olduğunu söyleyen Prof. Elgin, “Türkiye’de vergi sisteminin topyekün bir ıslahatla kolaylaştırılması, kayıt dışının azaltılmasında tesirli olur” sözünü kullandı. Prof. Elgin’e nazaran yapısal bir sorun olan kayıt dışılığın yüksek olduğu ülkeler, vergi ahlakının düşük olduğu ülkeler. Kayıt dışı iktisat tarifine yasal lakin yapılış formu prestijiyle kayıtlı olmayan tüm ekonomik faaliyetler giriyor.

Araştırmaya nazaran kayıt dışı çalışan oranı Türkiye’de yüzde 32 düzeyinde. Bu oranla Türkiye yüzde 31.6 kayıt dışılık olan Meksika, yüzde 30.5 kayıt dışı istihdam olan Guatemala ve yüzde 29.2 kayıt dışı çalışan olan Romanya ile birebir düzeyde bulunuyor. Rusya’da kayıt dışı istihdam oranı yüzde 6.7. Almanya’da 9.9. Norveç’te 6.5. Prof. Elgin, “Beşerler neden kayıt dışı çalışıyor? Zira kayıtlı bir iş bulamıyor. Burada evvel yapısal problemleri çözmek gerekiyor” dedi.