3 Aralık Birleşmiş Milletler tarafından engellilerin politik, ekonomik, toplumsal ve kültürel hayattaki görünürlüğünü sağlamak, daha rahat bir hayat sürmeleri için tahlil üretmek, sahip oldukları haklara dair farkındalığı arttırmak, yaşadıkları zorluklara son vermek ismine Dünya Engelliler Günü olarak kabul ediliyor.
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) de bu yıl engellilerin daha düzgün sıhhat imkanlarına ulaşmalarını sağlamak için ülkelere dayanak kelamı verdi.
Ayrıyeten WHO, Covid-19’un ortaya çıkardığı toplumsal ve ekonomik sorunların engelliler üzerinde yarattığı fazladan yükü azaltmak için yapılabilecek hususlara da parmak basıyor.
Dünyanın her yerinde engellilerin istihdamı, eğitimi, toplumsal ve kültürel hayata iştiraki için farkındalık yaratılmaya çalışılıyor.
Son olarak İklim Konferansı COP 26’da tekerlekli sandalyeli olduğu için panele katılamayan İsrailli milletvekili dahi yaşadığı zorluğa odaklanmak yerine bunun daha erişilebilir bir dünya kurulmasına katkıda bulunmasını umduğunu söylemişti.
Manisiz bir ömür için farkındalık yaratanlardan biri de 26 yaşındaki Çağla Pektaş.
“Osteogenesis Imperfecta” yani cam kemik hastalığı bulunan ve 12 yaşına kadar 14 tane tıbbi operasyon geçiren Pektaş, yüzde 94 engelli olsa da tekerlekli sandalyesiyle tek başına Türkiye’yi geziyor. Maksadı öteki ülkelere de gitmek.
“Benim için zorluklar daha doğduğum gün başladı. Ben hayata 1-0 geride başladım zira milyonda bir görülen bir hastalığım var. Hedefim tekerlekli sandalyeme karşın bir engelimin olmadığını göstermek” diyor Pektaş, bugüne kadar 36 kenti gezdiğini söyleyerek.
“Neden ben herkes üzere yaşamayayım”
Pektaş 2017 yılında toplumsal medyadaki gezginleri gördükten sonra “Neden ben de herkes üzere maceralar yaşamayayım” diyerek yola çıkıyor.
“Engellerin vücuttan ibaret olmadığını biliyorum ve kendime inanıyorum” diyor ve ekliyor:
“Seyahat ettikçe yenilendiğime inanıyorum. Yeni kentler gördükçe vücudum büsbütün farklı bir ruh haline bürünüyor. Hastalıktan arınıyorum o yüzden yollarda olmaktan asla vazgeçmeyeceğim”.
Pektaş bayan haklarını savunan bir köşe muharriri. Ayrıyeten yaşlı ve çocuklar için gönüllülük yapıyor, at binicisi, ATV tutkunu ve bir şoför.
Tek başına gezdiği yerlerde kimi vakit otostopla ilerliyor ve kamp yapıyor.
İnsanların manisiz bir hayat sürebileceğini göstermek için konferanslar da veren Çağla Pektaş, kendi fotoğraflarını tripodla çekiyor ve toplumsal medyada “minnosgezgin” ismiyle maceralarını paylaşıyor.
“Rampa yok diye dışarıda bekliyoruz”
Pektaş’a nazaran Türkiye’de tekerlekli sandalyeliler için kentlerde kaldırım, yollara park edilen otomobiller ve örneğin AVM’lerde engelli asansörünü kullanan beşerler çok büyük bir sorun teşkil ediyor.
Tekerlekli sandalyelilere özel asansör kartı verilmesinin bir tahlil olabileceğini de söylüyor.
Ayrıyeten daha konforlu bir ulaşım için toplu taşımalarda tabiatıyla açılan rampalar yahut özel vagonların yapılması düşünülebilir.
Şehirlerarası seyahatler için trenlerin “gayet uygun” olduğunu belirten Pektaş, “otobüslerde tekerlekli sandalyeler için özel bir alan düşünülebilir” diyor.
Günlük hayatta ise birçok dükkânda rampa olmadığı için dışarıda beklemek zorunda kaldığını aktaran Pektaş’a nazaran, tiyatro ve sinemalardaki merdivenler de bu şekil etkinliklere iştiraki imkânsız hale getiriyor.
Türkiye’de engelliler için gerekli düzenlemelerin yapıldığı en başarılı kent olarak Eskişehir’i görüyor:
“Çünkü bizlere ayrılmış vagonları var. Yollarda, rampaya park etmiş bir otomobil asla göremezsiniz. Yolları dümdüz ve pürüzsüz”.
“Sosyal alanlarda, eğitimde biz yokuz”
Pektaş günlük hayatta yaşadıkları imkânsızlıklardan ötürü tekerlekli sandalyelilerin toplumsallaşamadığını, eğitim alanlarında var olamadıklarını belirterek:
“Neredeyiz biz? Sokakta iki tane engelli güç görürsünüz. Evvel bizlerin dışarıya çıkabilmeleri için uygun ortam sağlanması gerekiyor. Biz neden özgür değiliz?” diye soruyor.
Pektaş’a nazaran engelliler konutlara kapanmak zorunda kalıyor:
“Ben 26 yaşımdayım ve yaşıtlarım üzere bir hayat istiyorum. Ben ve benim üzere hayata sahip arkadaşlarım engelli değil. Bizler engelleneniz”.
Datalar eksik
Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın Ağustos ayında yayımladığı Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni datalarına nazaran 2011’de Türkiye nüfusunun neredeyse yüzde 10’unun (yaklaşık 9 milyon) bedensel yahut zihinsel mahzuru bulunuyor.
Birebir bilgilere nazaran engelli nüfusun işgücüne iştirak oranı erkeklerde yüzde 35,4, bayanlarda yüzde 12,5.
Engelliler Konfederasyonu ise engelli nüfusunun net olmadığını, araştırmaların eksik ve yetersiz kaldığını belirtiyor.
Lakin 2002 TÜİK bilgilerine nazaran nüfusun en az yüzde 12’sinin engelli olduğunu aktarıyor.
Konfederasyon ayrıyeten işsizlik ve şiddet meselesine da değiniyor.
- İklim krizi engelli insanları nasıl etkiliyor?
- İngiltere Başbakanı Johnson, tekerlekli sandalyesiyle COP26’a katılamayan İsrailli bakandan özür diledi
- Görme engelli çocuklara kodlama öğreten uygulama
Engelli bayanların yüzde 34’ü eşlerinden, yüzde 16’sı baba ve yüzde 13’ü annelerinden şiddet görüyor. Ruhsal dayanağa gereksinim duyan engelli bayanların yüzde 93’ü ise bu gereksinimini karşılayamadığını belirtiyor.
Konfederasyonun 2020 yılına dair yayımladığı araştırmasına nazaran Alo 183, Vefa Takviye, Hayat Meskene Sığar üzere kamu kurumlarının takviye çizgilerini kullanan engelli bayanların yüzde 62,7’sine nazaran bu sınırlar “erişilebilir” değil.
“Rahatsız oluyorlar diye otobüslerde seslendirmeler kapatılıyor”
Engelliler Konfederasyonu Lideri Fermani Kurtel, “Günlük hayatımızda yaşadığımız zahmetler ortasında kaldırımdalar geliyor. Hem çok yüksekler hem de düzgün değiller. Rampa yok. Otomobil park etmesin diye mantarlar ve demir kazıklar var. Bunlar tekerlekli sandalyeliler kadar görme engelliler için de tehlikeli. Ayrıyeten görme engelliler için yapılan sarı çizgiler de düzgün değil” diyor.
Parkların, okulların, hastanelerin, aktiflik alanlarının engelliler için düzenlenmesi gerektiğini, metro girişlerine asansör yapılmasını talep ettiklerini söylüyor.
“Belediye otobüslerinde duraklar için seslendirme vardı lakin beşerler rahatsız oluyor diye açmıyorlar. Bu seslendirmeler engelliler için”.
Kurtel istihdam, eğitim, sıhhat meseleleriyle ilgili tahlil üretmek için siyasi partilere teklifte bulunduklarını lakin hayata geçirilmediğini de ekliyor.
Ayrıyeten erişilebilirlikle ilgili etraf düzenlemelerinin daha evvelki yıllarda olduğu üzere 2021’de tekrar ertelendiğini belirtiyor.
Kurtel 2022 sayılı kanun kapsamında engelli aylığı bağlanırken toplumsal hizmetler vazifelilerinin keyfi karar verebildiğini, ailede öbür gelir varsa aylık bağlanmadığını da aktarıyor:
“Engellilere aylık bağlanırken bireyin geliri temel alınmalı. Zira pürüz bireyin şahsına bağlı”.
Engellilerin 365 gün yaşadığı meselelerin yalnızca Engelliler Günü’nde hatırlanmasından yakınan Kurtel, birtakım aktifliklerin de “göstermelik” yapıldığını söylüyor.
![Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024](https://www.gundemtube.com/wp-content/uploads/2023/10/overwatch-2-steame-geliyor-baska-blizzard-oyunlari-da-yolda-vmLvKWNz.jpg "Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024")
