Cihannüma Konusu Nedir, Kimin Yapıtıdır? Türk Coğrafya Tarihinin En Değerli Yapıtlarından

Cihannüma, yeryüzü olaylarını, kıtaların oluşumunu, kimi ülkeler hakkında bilgileri, coğrafik özellikleri bahis edinen bir yapıttır.  

Cihannüma’nın birinci kısmı önsöz ile yani bir mukaddime ile başlar. Mukaddime kısmında besmele ve dualara yer verilmiştir. Akabinde yeryüzü, okyanuslar, kıtalar hakkında ayrıntılı bilgiler verilir. 

Eserin ikinci kısmında ise Endülüs, Bosna, Macaristan ve Rumeli hakkında ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Bu bölgelerde görülen toprak çeşitleri, iklim tipleri, bitki çeşitliliği hakkında o vaktin bilgisine yer verilmiştir. Fakat muharririn bilmediği öteki ülkeler hakkında Cihannüma’da rastgele bir bilgiye rastlanmaz.

Cihannüma, Katip Çelebi’nin yapıtıdır. Katip Çelebi, yapıtlarını gidip gördüğü yerlerde kaleme almıştır. Cihannüma’yı da Girit Seferi sırasında yazmaya karar vermiştir. 1648 yılında yazımına başlanan Cihannüma’nın yazımına 1657 yılına kadar devam edilmiştir. 

Katip Çelebi, 1657 yılında vefat emiştir. Cihannüma’yı ise tamamlayamadığı düşünülmektedir. 1732 yılında ise İbrahim Müteferrika bu yapıta eklemeler yaparak yine yayınlamıştır. 

İbrahim Müteferrika, Osmanlı Matbaacılığı’nın öncüsü kabul edilir. Müteferrika, yapıta toplam 325 sayfa ekler. Ayrıyeten yapıtın sonundaki haritaları da kendisi eklemiştir.

Cihannüma’da coğrafik özellikler çeşitli ülkeler ve kıtalar bazında anlatılmıştır. Birebir vakitte iklim cinsleri, sıcaklık, hava olayları da çağdaş bilgiler ışığında okuyucuya aktarılmıştır. 

Katip Çelebi ayrıyeten coğrafya ilmine neden daha fazla kıymet verilmesi gerektiğini de açıklamıştır. Bu üzere yapıtların okunarak insanların seyahat etmeden bile yeryüzü hakkında bilgi sahibi olabileceklerini lisana getirmiştir.