19. yüzyılda neredeyse bitmek üzere olan spor dalını yine canlandıran şey çağdaş olimpiyat oyunlarıydı. Tarih boyunca olimpiyatlar, milletlerarası ilgilerin, finansal zorlukların ve otoriter teşebbüslerin de oyunlara müdahale olması sebebiyle karmaşık bir hale gelmiş durumdaydı. Bu sorun ortadan kaldırıldı ve olimpiyatlar günümüz milletlerarası bağlarının bir sembolü haline geldi. Hem de yalnızca bir kişi sayesinde. Pekala nasıl? Ayrıntılar haberimizde. 👇
Kaynak: https://www.thecollector.com/how-the-…
Olimpiyatlar birinci olarak MÖ 776 tarihinde Antik Yunan’da ortaya çıktı.
Antik Yunan tarihinin çok kıymetli bir kesimi olsalar da, Roma imparatoru I. Theodosius, MS 393’te Hıristiyanlığı teşvik etmek ve imparatorluk sonları içindeki putperest uygulamalara son vermek için olimpik oyunları yasadışı ilan etti. Böylelikle Baron Pierre de Coubertin’in 19. yüzyılda insanları etkin bir ömür biçimine teşvik etmeye yönelik uğraşlarından bugün bildiğimiz olimpiyat oyunlarına kadar, çağdaş olimpiyat oyunlarının yine canlanmasını görmek uzun bir seyahat olacaktı.
Sıradan bir adamın spora olan tutkusu nasıl bu kadar ileri gidebildi?
19. Yüzyıla gelindiğinde, Olimpiyat Oyunları tarihin uzun vakittir unutulmuş ve antik bir kesimiydi. Bilhassa Fransa’da birçok insan fizikî aktivitenin enerjiyi zihinsel gelişimden uzaklaştıracağına inanıyordu. Okulda bile ülke çapındaki öğrencilere resmi vücut eğitimi dersi verilmezdi. Bütün gün sınıflarda oturmak tercih edilirdi.
Bu Fransız ömür şekli, Baron Pierre de Coubertin’i şad etmiyordu. O şanslı doğan bir aristokrattı ve yüksek statüsü, arzuladığı etkin hayat şekline sahip olmasına müsaade verdi.
At binicisi, kürekçi, boksör ve eskrimci olmayı başardı.
Pierre de Coubertin, çok daha spor odaklı olan ingiliz ve Amerikan eğitim sisteminden etkilendi. Hem İngiltere’ye hem de Amerika Birleşik Devletleri’ne gitti ve spor sevgisi kısa müddette aktivizme dönüştü. Pierre de Coubertin ülkesindeki insanların tembelliğine kayıtsız kalamayarak, kendisi üzere etkin bir hayat usulüne sahip olmayı insanlara yaymaya ve sevdirmeye çalıştı.
Paris’ten tüm dünyaya yayılacak olan bir akım başlattı.
Kendisi bu büyük fikirlerinin başarılı olması için eğitim sisteminin tekrar düzenlenmesi gerektiğini biliyordu. 1889’da Paris’te birinci Vücut Eğitimi ve Bilim Müsabakaları Kongresi’ni düzenledi. Milletlerarası ilgi spor konusuna yönelmişti. Olimpiyat Oyunlarını canlandırma plan, böylece harekete geçirildi.
Beş yıl sonra, 23 Haziran 1894’te Pierre de Coubertin ‘Olimpiyat Oyunları’ fikrini önerdi.12 ülkeden yirmi dokuz delege içeren iki bin kişilik bir meclis önünde, olimpiyat oyunlarını milletlerarası bir Olimpiyat Komitesi idaresi altında geri getirme fikrini öne sürdü. Genel çoğunluk bunu olumlu karşılamıştı.
Fikre herkes sıcak bakınca, meclis birleşerek çağdaş Olimpiyat Oyunları için temel kurallar belirledi.
Oyunlara yalnızca yetişkinler katılabilirdi ve katılırlarsa kimse onlara tazminat vermezdi. Oyunlar, atlet göndermekle ilgilenen rastgele bir ulusun dahil olduğu memleketler arası bir problem olarak görülecekti ve her dört yılda bir olimpiyat oyunlarına farklı bir ülke mesken sahipliği yapacaktı.
Pierre de Coubertin, Paris’i birinci çağdaş yaz olimpiyat oyunlarına mesken sahipliği yapacak kent olarak önerirken, komite Atina’yı seçti. O sırada Paris ise 1900 yılında ikinci Yaz Olimpiyat Oyunları’na konut sahipliği yapmak üzere seçildi. Fransa 1924’te Chamonix’te birinci kış oyunlarına da mesken sahipliği yaptı.
Kadınlar uzun bir müddet boyunca oyunlara katılamadı.
Olimpiyat Oyunları Yunanistan’ın eski geçmişinden doğduğundan, Pierre de Coubertin’in komitesinin birinci çağdaş Olimpiyat Oyunlarına konut sahipliği yapmak için Atina’yı seçmesi aslında uygun bir seçimdi. Olimpiyatla 14 ülke katıldı ve onları temsil etmek için iki yüzden fazla sportmen gönderildi. Bu ülkeler Avustralya, Avusturya, Bulgaristan, Şili, Danimarka, Fransa, Almanya, Büyük Britanya, İrlanda, Yunanistan, Macaristan, İtalya, İsveç, İsviçre ve ABD idi.
Pierre de Coubertin, bu ‘seçkin’ bulunan spor aktifliklerine katılan bayanlara karşı çıktı. Komitenin kuralları değiştirmesi ve bayanların müsabakasına müsaade vermesi uzun yıllar boyunca daha mümkün olmayacaktı.
Ateş’in olimpiyatların sembolü haline gelmesi de aslında Antik Yunan’a dayandırılmıştı.
Olimpiyat ateşi, çağımızda milletlerarası birliğin değerli sembollerinden biri haline geldi. Fakat, birinci oyunlarda yoktu ve 1928’deki Amsterdam olimpiyat oyunlarına kadar hiçbirinde de bulunmayacaktı.
Antik olimpiyat oyunları sırasında beşerler ateş tanrıçası olan Hestia tapınağında kutsal bir ateş yakardı ve Hera ve Zeus tapınakları üzere öbür tapınaklarda ise bu ateş kutlanırdı. Bu meşale kültürü aslında oradan geliyor. Olimpiyat ateşi oyunların uzun tarihine bir selam niteliği taşıyor.
Modern olimpiyat oyunlarının simgesi olan renkli 5 çember nasıl bulundu?
Olimpiyat ateşi de epey bilinen bir sembol olsa da, beş çember, oyunların milletlerarası birliğinin gerçek sembolü olarak sayılıyor. Mavi, sarı, siyah, yeşil ve kırmızı olmak üzere bu beş renk dünyadaki her bayrağın renklerini temsil ediyor. Birleştirici bir manaya sahip. Tıpkı vakitte beş kıtanın birliğini ve dünyanın dört bir yanından gelen sportmenlerin olimpiyat oyunlarında buluşmasını temsil ediyor.
Pierre de Coubertin, kendi icat ettiği bir dizayna dayanarak 1913’te bu sembolü halka tanıttı. 1920’de Belçika’nın Anvers kentinde resmi olarak ortaya çıktı ve o vakitten beri etkin olarak kullanılıyor. Tasarımı ise vakit içerisinde birkaç defa değişmiş.
Naziler ve olimpiyat oyunları karmaşık bir ilişkiye sahipti.
Olimpiyat oyunları, etkin bir hayat usulüne teşvik etmenin yanı sıra memleketler arası bağlantıları, diplomasiyi ve siyaseti de olumlu tarafta etkiliyor. Tekrar de bu tarih her vakit bu kadar müspet ve görkemli değildi. Uluslararası Olimpiyat Komitesi, Hitler’in iktidara gelmesinden yıllar evvel 1931’de Almanya’yı mesken sahibi ilan etti. 1936’da olimpiyat oyunları, dünyaya Almanya’nın barışçıl olduğunu göstermek için tasarlanmış büyük bir propaganda etkinliğiydi. Maalesef ki tarafsız bir aktiflik olmaktan çıkmıştı.
Engelli bireylerin de olimpiyat oyunlarına dahil edilmesi tekrar bir teşebbüsçü ile gerçek oldu.
İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde, birçok asker büyük yaralanmalardan sonra cepheden geri döndü. O sıralarda Alman bir hekim olan Ludwig Guttmann, yarışan engelli atletlere ilgi duyuyordu. Guttmann, 1939’da Nazi Almanyasından kaçarak İngiltere’ye yerleşti. 1948’de sadece tekerlekli sandalye atletlerine yönelik olsa da İngiltere’de bir engelli olimpiyat müsabakası düzenlemeyi başardı. 1960’larda da Milletlerarası Engelliler Spor Örgütü kuruldu.
İsveç, 1976’da birinci Dünya Paralimpik Oyunlarına mesken sahipliği yaptı. Milletlerarası Paralimpik Komitesi’nin 1989’da Almanya’nın Düsseldorf kentinde kurulmasının akabinde bu oyunlar günümüzde hala devam etmekte.
Geçmişte ve günümüzde olimpiyat oyunlarına mesken sahipliği yapmak biraz değişti.
Tarih boyunca ülkeler olimpiyat oyunlarına konut sahipliği yapmaktan daima gurur duyuyorlardı. Bu etkinlikler, günümüzde kaykaydan at gösterisine, buz hokeyinden koşuya, akla gelebilecek her şeyi içeriyor. Sergiledikleri sporlarda bile inanılmaz derecede çeşitlilik mevcut.
Ancak günümüzde ülkeler olimpiyat oyunlarına konut sahipliği yapmakta tereddüt ediyor. Konut sahibi ülkenin kültürlerinin, doğal görünümlerinin en uygununu sergilerken, tıpkı vakitte mesken sahipliği yapmak için büyük bütçeler ayrılması gerekiyor. Milyarlarca dolar oyun hazırlıklarına, altyapılarına ve genel gerekliliklere harcanıyor. Olimpiyat Oyunları biter bitmez, oluşturdukları altyapı da ellerinde kalıyor ve gelecek yıllar boyunca sürdürülmesi de daha değerliye mal oluyor.
Yine de bu büyük bütçelere karşın hala olimpiyyat oyunları büyük ilgi görüyor.
2004’te 11 ülke olimpiyatları ağırlama hakkı kazanmak için için savaşmıştı ve 2008’de 10 kent de birebirini yaptı. 2022’de olimpiyat oyunlarına mesken sahipliği yapma teklifi sırasında en az 5 potansiyel mesken sahibi, olumsuz kamuoyu nedeniyle müracaatlarını geri çekmek zorunda kaldı. Birebiri, konut sahipliği yapmayı teklif eden, Paris, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri’ne karşı Los Angeles’ın kazandığı 2024 oyunları için de geçerli oldu.
Peki gelecekteki olimpiyat oyunlarına ne olacak? Tahminen de kimilerinin teorileştirdiği üzere, her dört yılda bir dönüşümlü olarak sadece birkaç kentten etkinliklere konut sahipliği yapması istenecek. Siz bu husus hakkında ne düşünüyorsunuz?
