İstanbul Fatih’te dünyaya gelen Samet Saray, evvel Spacex’te uzay seyahatinde kullanılacak mekiğin üretiminde misyon aldı. Şimdilerde ise yüzde yüz elektrikli uçan otomobil üreten Supernal’da eVTOL üretiminde vazife alıyor. Saray’ın muvaffakiyet hikayesi ve yaşadıkları hayli ilham verici fakat gelecekte bizleri bekleyen teknolojiler hakkında söyledikleri daha da heyecan verici. İşte, Samet Saray ile gerçekleştirdiğimiz Onedio özel röportajından dikkat çeken başlıklar ve daha fazlası…
İstanbul Fatih’te dünyaya gelen anne ve baba tarafından aslen Arnavut göçmeni olan Samet Saray, lise ve üniversite eğitimini Türkiye’de tamamladı. SpaceX’e yolu düşmeden evvelki hikayesini tüm içtenliği anlattı.
‘Ben bütün eğitim hayatımı Türkiye’de tamamladım. Eğitimimi tamamladıktan sonra Türk Hava Yolları’nda çalışmaya başladım. Aklımın ucundan bile geçmezdi Amerika’da bu işleri yapacağım.’
Çekilişten Green Card çıktıktan sonra bütün konforunu bozarak Amerika’ya yerleştiğini söyleyen Saray, burada öncelikle yabancılık çekmiş ve süreksiz işlerde çalışmış. Sonunda ise hayallerinin de ötesinde bir fırsatla karşılaşmış.
‘Burada kimseyi tanımıyordum ve bir mühlet süreksiz işler yaparak ömrümü idame ettirdim. Burada havacılık dalı Türkiye’ye nazaran çok daha yaygındı. Bu yüzden daha sonra mesleğime geri döndüm. Burada beşerler bana iş teklif ediyordu fakat Türkiye’de havacılık birkaç şirket ortasında döndüğü için pek talihiniz olmuyor. Çalışan açısından çok şirketin olması daha avantajlı.’
“Bir akşam YouTube’dan TURKSAT 5A uydusunun SpaceX tarafından fırlatılışını izledim ve bakış açım büsbütün değişti.”
Saray daha evvel ilgisi olmamasına rağmen TURKSAT 5A uydusunun fırlatma görüntüsünü izlediğinde içinde büyük bir merak uyandığını söylüyor: ‘Uzay bölümüne teşebbüs o görüntü ile oldu. Çok etkilendim ve daha evvel bu türlü bir merakım olmamasına karşın bu teknolojiye heyecan duydum. Ve SpaceX’e müracaat yaptım.’
Başvuru heyecanı ve mülakatlar arka arda geldiğinde yaşadıklarını da içtenlikle anlatan Saray, “SpaceX’e müracaat yaptıktan tam 6 gün sonra işe alındım” diye belirtti.
Merkezi ABD’nin Kaliforniya eyaletindeki Hawthorne kentinde bulunan bir Amerikalı uzay nakliyatı şirketi olan Space X’in CEO’su kim biliyorsunuz: Elon Musk!
Peki, başarılı kıssası ile ilham veren Türk Samet Saray mülakatlarda Elon Musk ile karşılaştı mı, dersiniz?
‘Mülakatlarda Elon Musk ile karşı karşıya kalmanız çok olası’ diye konuşan Saray Musk’ın evvelden tüm mülakatlara dahil olduğundan da kelam etti. ‘Fakat son vakitlerde öteki şirketler ve iş yoğunluğu yüzünden bu türlü olamıyordu.’
Peki, tarihteki en büyük roketi Starship’i üreten Space X’te işe alım mülakatları nasıl oluyor?
Saray, ‘Mülakat sandığımdan daha rahat geçti’ diye kelama başladı. Mülakatlarda yaşadıklarını ise şöyle anlattı: ‘Ben 13-14 yaşlarında İstanbul’da Kapalıçarşı’da çıraklık yapıyordum. Ve o vakitler bir eser satıyordum. Bu süreçte “insanları ikna etmeyi” öğrendim. Mülakatlarda biraz buna benziyor. İnsanların karşı tarafa kendisini gerçek bir halde pazarlaması gerekiyor. Space X mülakatında da karşı tarafı uygun tahlil edip sorulara yerinde karşılık vermeye uğraş gösterdim. Deneyimlerimi anlattım ve onlarda merak uyandırdı.’
“Bilmediğim bir şey sorduklarında ise ‘Bilmiyorum’ dedim: ‘Ama öğrenmesini düzgün bilirim.'”
Mülakatta bazen bilmediği yerden de soru geldiğini söyleyen Saray, ‘Bilmediğim mevzularda bilmiyorum, demesini de bildim. Bunu öğrenebilirim ya da dökümana bakmam gerek, diye cevap verdim. Havacılık konusunda tecrübem çok kafiydi ve dinleyenlerden de tebrik aldım. Sonraki gün haber geldi ve işe alındım’ diye belirtti.
“Aslında Space X’te işe başlamak benim konforumu bozdu.”
Space X’ten evvel çalıştığı yerde iş yerinin bisikletle gidebilecek kadar yakın olduğunu belirten Saray, ‘Aşağı üst da tıpkı sayılar kazanıyordum. Fakat beni tetikleyen şey para ya da öbür bir şey değildi. Merak duygusuydu’ dedi.
“Space X’te çalışırken günde 10 saat çalışıyordum. İşe gitmek ise epeyce uzun sürüyordu…”
Space X’te çalışırken günlük neredeyse 13 saatinin işe yetişmek ve çalışmakla geçtiğini söyleyen Saray, ‘Zorunlu mesai vardı ve ben işe gitmek için her gün neredeyse 2 ya da 2 buçuk saat harcıyordum. Günün 13 saati neredeyse bu tempoya gidiyordu. Ekstra öteki projelerde de çalışıyordum. Sonunda Supernal’dan bir teklif geldi ve mutlu oldum açıkçası.’
2 yılı aşkın Elon Musk ile çalışan Saray, işvereni için neler söyledi?
‘Patron (Elon Musk) ile hiç karşılaşmadım. İşle online olarak ilgileniyordu. Bence çok zeki ve farklı biri. Her insan üzere düşünmüyor. Bu yüzden kimileri hiç sevmiyor, kimileri ise hayranlık duyuyor. Ben de hayalperest birisiyim lakin o hayal ettiklerini hayata geçirebilen biri. Süratli hareket edebiliyor ve klâsik anlayışı gerektiğinde yıkabiliyor. O kadar yerde çalıştım işverenini bu kadar seven bir takım hiç görmedim.’
👇🏻
“Musk, Twitter’da da klâsik anlayışı yıktı. Bu yüzden başta reaksiyon görüyor lakin daha sonra onun yolunu izliyorlar.”
Başta herkes karşı çıksa da Musk’ın vizyonu kesime istikamet veriyor, diyen Saray: ‘Örneğin Twitter’da abonelik sistemini getirdiğinde herkes karşı çıktı lakin Facebook Meta olarak Instagram emsal bir projeye giriş yaptı.’
İş yerinizde yemek molasında başınızı kaldırıyorsunuz ve o da ne? Karşınızda bir astronot durup selam veriyor!
‘Space X’te çalışırken astronotlarla karşılaştığımda çok şaşırmıştım’ diyen Saray, ‘Yemek molalarında ya da çalışırken astronotlarla selamlaşıyorduk Bu başta şaşırtıcıydı lakin alıştım’ diye konuştu.
Saray kelamlarında yeni misyon yeri Supernal için epeyce heyecanlı olduğunu söylüyor: “Uçan otomobiller gerçek oluyor!”
‘Yüzde 100 elektrikli uçan otomobil üreten Supernal ile çalışmaya başlamaktan ve bunun bir kesimi olmaktan gurur duyuyorum. Space X’ten ayrılsam beni nasıl bir iş tatmin eder, diye düşünürken kendimi bu türlü bir işin içerisinde bulmak çok heyecan veriyor.Henüz çok başındayız lakin tüm hayatımızı değiştirecek. Yakın vakitte gökyüzünde evvel taksiler sonra şahıslar ulaşım yapmaya başlayacak.’
👇🏻
“Hayal değil gerçek ve 2025’te uçan otomobilleri gökyüzünde görmeye başlayacağız!”
Saray ile sohbetimiz sırasında hazır onu bulmuşken uçan otomobiller için tarih de sorduk: ‘2025’te gökyüzünde elektrikli uçan otomobiller göreceğiz. Fakat yaygınlaşması 2028’leri bulabilir.’
Peki, elektrikli uçan otomobiller nasıl çalışıyor?
‘Bataryadan güç alarak ve pervane sistemi ile çalışıyor. Dikey olarak iniş kalkış yapabiliyorlar, uçaklar üzere. Gökyüzünde uçak üzere uçabiliyor yani helikopterlere nazaran daha süratliler diyebiliriz. Farklı dizaynları var, kargo için ya da ulaşım için otonom uçan otomobiller olacak. 250 km kadar menzili var ve full şarjı olacak. Elbette bu şimdi başlangıç vakitle daha da gelişecektir.’
Komşunuzun bahçesine uçan bir otomobil iniş yapacak olursa şaşırmayın!
‘Uçan otomobillere özel istasyonlar göreceğiz. Uçan araçlar için dünya üzerinde birçok yerde iniş ve kalkış istasyonları yapılacak. Airport üzere bir ismi olacak. Büyüklüğüne nazaran beşerler kendi bahçesine ya da konutunun önüne de inebilecek. Bu mevzuda çalışan şimdi birkaç şirket var.’
Saray’ın piyasa hakkında da değerlendirmelerini merak ettik. Ünlü Türk teknisyen ülkemizde ses getiren TOGG aracı için neler düşünüyor?
TOGG’un en başından beri ismine çok karşı çıktığını ve markalaşma açısından ismini çok eleştirdiğini söyleyen Saray, ‘TOGG yüzde yüz yerli değil. Bunun aksini sav edersem palavra söylemiş olurum, araç yüzde yüz yerli değil. Orada çok yetenekli mühendis ve teknisyenler var, onların hakkını yiyemem lakin şimdi bir Tesla değil. Çok şık bir tasarımı var lakin siyasete alet edildiğini düşünüyorum. Bu noktada kullanıcı yorumlarını almak ve vakitle kıymetlendirmek hakikat olacaktır’ diye söyledi.
“Tesla mı, TOGG mu derseniz ‘Tesla’ derim.”
‘Çünkü Tesla yılları devirmiş ve kullanıcı tecrübesi çok. TOGG’a yorum yapmak için çok erken. Biz Türkler başkalarından farklıyız. Bunu milliyetçilik yapmak için söylemiyorum. Biz pratik yollar bulmak ve teknik açıdan epey uygunuz. Bunu markalaştırmak kelam konusu olduğunda ise eksiğiz. Teknolojik açıdan bir markamız yok. Umarım ilerde bu durum değişir.’
👇🏻
“Tesla araçların Apple’ıdır. Öteki android elektrikli araçların bu teknolojiye yetişebileceğini düşünmüyorum, umarım yanılırım.”
Toyota’nın hibrit ısrarı hakkında ne düşünüyor?
‘Mutlaka bir bildiği vardır, diye düşünüyorum. Belirli bir kesim elektrikliye güvenmiyor. Öteki kısma hitap etmek istiyor olabilir. Bence yakın vakitte da elektrikli araç bölümüne argümanlı bir giriş yaparlar.’
Amazon Amerika`da satıcı ve birtakım markalara danışmanlık hizmeti de veren Saray, Dropshipping hakkında ne düşünüyor?
‘Öncelikle Dropshipping iş modeli bence yanlış. Amazon üzerinden konuşursak, dropshipping iş modelini yapıyorsanız hele Türkiye’den hesabınızın kapanma riski var. Başka yandan öteki birinin eserini sattığınız için farklı meseleler da yaşanabiliyor. Bence insanların kendi markasını üreterek dağıtım yapması çok daha yeterli. Buna da Amazon FBA iş modelini karlı olması nedeniyle önerebilirim. Deneyen ve başarısız olan kullanıcılar etsy.com ya da shopify.com’dan deneyebilirler. Buralarda kullanıcıların lokal bir şirket kurmaları en sağlamı olur.’
Teknolojik açıdan onu en çok heyecanlandıran ütopik gelişmeyi sorduğumuzda ise şöyle dedi: “Jetgiller is coming…”
‘Yakın gelecekte gökyüzü çok daha kalabalık olacak. Konutunuzun balkonundan baktığınızda devamlı uçan cisimler göreceğiz. Kimisi teslimat için kullanılan drone’lar kimisi ise seyahat yapan insanların araçları olacak.’
Kendini teknolojik alanda geliştirmek isteyen genç arkadaşlarımıza da tekliflerde bulunan Saray, “Kimse başkasından daha üstün değil” dedi.
‘Genç arkadaşlarım kendilerini hiç eksik hissetmesinler, ben birinci kere teknoloji şirketlerine girdiğimde herkesin benden çok üstün olduğunu zannediyordum lakin değil. Kâfi ki öğrenmeyi bilin…Merak edin ve öğrenme yolları arayın. Kimse bizden zeki değil, yalnızca çok çalışkanlar. Burda da iş yerinde herkes çayını ya da kahvesini içiyor lakin keyif yapmak yerine işine odaklanmayı tercih ediyor.’
Peki muvaffakiyet hikayesi ile bizleri yüreklendiren Saray’ın gelecekteki amacı ne, diye sorarsanız…
‘Benim en büyük hayalim kendi şirketimi kurmak ve kendim bir eser üretmek’ diyor.
