Uyumak yalnızca dinlememiz için değil beyin yapımız içinde epey değerlidir. Uyku esnasında, anıların canlanması, güç yüklenmesi ve fizikî fonksiyonların düzenlenmesi üzere faktörler gerçekleşir. Ayrıyeten, uyku beynimizdeki nöron yapısını da tesirler. Uyurken beynimizdeki nöron yapısındaki değişiklikler üzere temel değişimlere uğrarız.
Nöronlar, hudut sistemini oluşturan ve beynimizde bilgi ileten hücrelerdir.
Hücrenin gövdesi, dendritlerden ve aksondan oluşur. Dendritler, öteki nöronlardan sinyal alma fonksiyonu görüyorken, aksonlar ise başka nöronlara sinyal aktarmayla vazifelidir. Bedene elektrik sinyallerini almak ve aktarmak için var olan hücrelerdir. Birbirleri ile bağlılık alakası olan bu ağ, öğrenme ve algı üzere bilişsel fonksiyonların temelini oluşturur. Bu bağ oluşumunda ise uykunun değerli tesirleri vardır.
Uyku sırasında nöronlar, önemli ve çeşitli yapısal değişikliklere uğrarlar.
Sinaptik budama: Uyku sırasında meydana gelir ve nöronlar ortasında değerli olmayan ilişkilerin ortadan kaldırıldığı süreçtir. Hudut devrelerini güzelleştirerek öğrenme ve hafıza üzere bilişsel fonksiyonları güçlendirmeyi sağlar. Fazla bilgi yüklenmesini önlemek için değerlidir.
Nörogenez: Yeni nöronların oluşmasını, anıların canlanmasını ve yeni bilgilerin hudut hücrelerine ahenk sağlamasını takviyeler. Öğrenme ve hafıza ile ilgili hipokampus bölgesinde besbelli olarak görülür.
Glial hücreler: Yapısal değişiklikler sağlamakla vazifelidir. Beynin bağışıklık yansımalarını düzenler ve toksinlerin temizlenmesini sağlar. Genel beyin sıhhatine uyku sırasında meydana gelen bu değişim katkıda bulunur.
Uyku bozuklukları, nöronların yapısını etkileyebilir.
Uykusuzluk: Nöronlarda bulunan olağan yapısal değişikliklerini bozabilir. Bilişsel fonksiyonları ve duygusal refahı etkileyerek sinaptik budamayı ve nörogenezi engelleyebilir.
Uyku apnesi: Uyku sırasında nefes alma sorunlarıdır. Oksijen eksikliği, vakitle nöronlara ziyan verir ve iltihaplanma üzere sıhhat sorunlarına yol açar.
REM Uyku davranış bozukluğu: İnsanların REM uykusu esnasında düş gerçekleştirmelerine ve uyku bozukluğuna yol açan durumdur. Beyin sıhhatine işaret eden nöronların yapısında değişikliğe sebep olur.
Uyku sırasındaki nöron yapısındaki değişiklikler, öğrenme ile ilişkilidir.
Düzenli ve kâfi uyku, yeni edilen bilgilerin entegrasyonunu sağlayarak nöron yapısını dayanaklar. Anıların güçlendirildiği ve beynimizde bulunan bilgi ağlarına entegre edildiği, bilgiyi nizamlı ve uyumlu formda alma sırası uyku esnasında gerçekleşir. Beynimize yeni bilgi alırken kâfi uykuyu alanların alamayanlara nazaran algı ve hatırlama üzere öğrenme bağı gözle görülür derecede daha fazladır.
