Depremler Dünyada meydana gelen yerkabuğu katmanlarının parçalanmasından oluşan doğal bir olaydır. Öbür gezegenlerde sarsıntı olup olmadığını hiç merak ettiniz mi? Dünya dışında öteki gezegenlerde zelzele olma muhtemelliğine daima bir arada bakalım.
Depremler ve gezegenlerde sarsıntı olasılığı
-
Diğer gezegenlerde sarsıntı olup olmama mümkünlüğünü anlamak için öncelikle kendi gezegenimizde meydana gelen zelzeleleri anlamak çok değerlidir. Sarsıntılar, yerkabuğunda oluşan güç salınımı sonucu yerin titreşmesi ve sarsılmasına neden olur. Sarsıntılar, aslında levhaların çarpıştığı, kaydığı ve ayrıldığı tektonik levha hareketlerinden kaynaklanan bir sismik olaydır.
-
Genellikle sarsıntı denildiği vakit aklımıza Dünya gelirken, başka gezegenler ve ay da zelzele olayını yaşayabilir. Ancak öbür gezegenlerde yaşanması mümkün olan zelzeleler, oluşum, tabiat, bileşim, jeolojik aktivite ve iç dinamikler üzere birçok faktörden ötürü Dünyadaki sarsıntılardan farklı görülür.
Mars depremleri
Kızıl gezegen olan Mars, Güneş’ten dördüncü gezegendir. Bu gezegen, hem bilim adamlarının hem de uzay meraklıları için araştırma ve hayranlık konusu olmuştur. NASA tarafından fırlatılmış olan robotik InSight isimli iniş aracı, sismik olaylar ve Mars jeolojisi hakkında değerli bilgilerin öğrenilmesini sağladı. Marsquake olarak da bilinen yüzlerce Mars sarsıntısının olduğu bu iniş aracı ile tespit edildi. Mars’ta yaşanmış zelzeleler bilim adamlarının Mars’ın içini ve jeolojik süreçlerini anlamaları için kıymetli datalar sağladı.
Ay depremleri
Ay’da ‘ay depremleri’ olarak bilinen sismik aktiviteler yaşamaktadır. Ay’ın içi vakit geçtikçe soğuyarak yüzeyinde büzülmeye, kırışıklık oluşmasına ve çatlakların belirginleşmesine neden olmuştur. Gerilim özgür kaldığı vakit ay zelzelesi olma mümkünlüğü artar. 1960 sonları 1970 başlarında Apollo misyonlarının, Ay’ın yüzeyine yerleştirdikleri sismometreler sayesinde bizler Ay’ın sismik aktivitelerini öğrenebildik. Bu sayede ay zelzeleleri hakkında çeşitli bilgilerimiz oldu.
Diğer gezegenler ve uydular
Dünya, Mars ve Ay haricinde, güneş sisteminde yer alan gök cisimlerinden kimileri da sismik aktiviteler gösterdi. Örneğin, Jüpiter’in uydusu olarak bildiğimiz lo, gelgit kuvvetlerinin sebep olduğu ‘ioquake’lerin yol açılmasına sebep olan ağır volkanik aktiviteler yaşar. Satürn’ün uydusu olan Enceladus uydusu, yüzeyinden su gayzerleri fışkırması ile iç ısının ve potansiyel olarak sismik aktivite yaşanabileceğinin göstergesidir.
