IPBES: Dünyada, ‘her dört hayvan ve bitki çeşidinden biri’ yok olma tehlikesi altında

Hayvan ve bitki tiplerinin dörtte biri çoğunlukla insan faaliyetlerinin tesiriyle yok olma tehlikesi altında bulunuyor. Birleşmiş Milletlere nazaran, yerli cinslerin ortalama bolluğu, yerleşik habitatlarda 1900’den bu yana en az yüzde 20 azaldı. 

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Heyeti, 20 Aralık 2013’teki 68. oturumunda, 1973’te Jenerasyonu Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Cinslerinin Memleketler arası Ticaretine Ait Mukavelenin (CITES) imzalandığı gün olan 3 Mart’ı, yabanî hayvan ve bitkiler hakkında farkındalık yaratmak ve şuur oluşturmak emeliyle “Dünya Yaban Hayatı Günü” ilan etti.

Her yıl çeşitli etkinliklerle kutlanan Dünya Yaban Hayatı Günü’nün bu yılki teması, dünya çapında kritik seviyede kuşağı tükenmekte olan yabani bitki ve hayvanların statüsüne dikkat çekmek ve onları korumak için tahliller tasarlamak ve uygulamak gayesiyle “Ekosistemin Yenilenmesi için Kilit Cinsleri İyileştirmek” olarak belirlendi.

Göz Atın

Instagram 100 Beğeni Satın Alsam Ne Olur? (Gramtakipci.com.tr)

Marmara Üniversitesi Bilgisayar Programcılığı Nasıldır?

Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Bahisli Hükümetler Ortası Bilim-Politika Platformunun (IPBES) son raporundan derlediği bilgilere nazaran, birçok 10 yıl içinde olmak üzere yaklaşık 1 milyon hayvan ve bitki cinsinin jenerasyonu tükenme tehdidi altında bulunuyor.

Kuşağı tükenmekte olan tıp sayısı artıyor

Rapora nazaran, insanların ve öbür tüm çeşitlerin bağımlı olduğu ekosistemlerin sıhhati her zamankinden daha süratli berbata gidiyor. Bunun da dünyanın dört bir yanındaki beşerler üzerinde önemli tesirler yaratacağı öngörülüyor.

İnsanlardan kaynaklı tahribat nedeniyle biyolojik çeşitliliğin büyük ziyan gördüğü vurgulanan raporda, endemik cinslerin yok olmak tehlikesinin gitgide büyüdüğü yer aldı.

Araştırmada yer alan bulgular, dünya genelinde kuşağı tükenmekte olan tıp sayısının giderek arttığını ortaya koyuyor. Bilhassa insan nüfusunun ikiye katlandığı son 50 yıllık vakit dilimindeki tahribatın tarihte gibisi olmadığı kaydediliyor.

680 omurgalı çeşidi yok oldu

Araştırmada, günümüzdeki jenerasyonu tükenmekte olan canlı çeşidi oranının dünya üzerinde son 10 milyon yılda görülen oranın yüzlerce kat üzerinde olduğunun altını çiziyor. Rapor, 2016’ya kadar besin ve tarım hedefiyle evcilleştirilmiş 6 bin 190 göğüslü hayvandan 559’unun soyunun tükendiğini ve en az 1000’inin de tehdit altında olduğunu ortaya koydu.

Yerli çeşitlerin ortalama bolluğu, yerleşik habitatlarda 1900’den bu yana en az yüzde 20 azaldı. Amfibi cinslerin yüzde 40’ından fazlası, resif oluşturan mercanların neredeyse yüzde 33’ü ve tüm deniz memelilerinin üçte birinden fazlası ise tehdit altında.

Böceklere ait net bilgilere ulaşılmazken, mevcut datalar böcek tiplerinin tahminen yüzde 10’unun tehlikede olduğuna işaret ediyor. Rapora nazaran, 16. yüzyıldan bu yana en az 680 omurgalı çeşidinin jenerasyonu tükendi.

Deniz ekosistemi de tehlikede

Rapor, su üzerinde devam eden ekosistemin de insan tesiri nedeniyle önemli bir tahribata uğradığını ortaya koyuyor. Dünya üzerinde yer alan okyanusların sadece yüzde 3’lük kısmı insan tesirinden uzak kalabiliyor. Yaklaşık yüzde 66’lık kısmıysa insan tesiriyle ziyan görüyor. Bu kısımlarda yaşayan deniz canlıları için ömür daha da zorlaşıyor.

İklim değişikliği, tüketici tercihleri, kentleşme, demografinin değişmesi, arazi kullanımında değişiklikler, kirlilik, çok hasat ve istilacı tiplerin yayılımı üzere ögeler, biyolojik çeşitliliği olumsuz etkiliyor.

Rapora nazaran, yerleşik etrafın dörtte üçü insan hareketleri tarafından değerli ölçüde değiştirildi, sulak alanlarınsa yüzde 85’i yok oldu.

Ülke başına istilacı yabancı tiplerin sayısı, detaylı datalara sahip 21 ülkede 1970’ten bu yana yaklaşık yüzde 70 artış gösterdi.

Habitat bütünlüğü yüzde 30 azaldı 

Raporda, karada yaşayan, uçamayan memelilerin neredeyse yarısının (yüzde 47) ve iklim değişikliğinden zati olumsuz etkilenmiş olabilecek kuşların yüzde 23’ünün tehdit altında olduğu belirtiliyor. Ayrıyeten karada yaşayan, tatlı su ve deniz omurgalıları, omurgasızlar ile bitki kümelerinin yüzde 25’i de jenerasyonu tükenme tehdidiyle karşı karşıya.

Öte yandan, habitat kaybı ve bozulmasının neden olduğu global karasal habitat bütünlüğü de yüzde 30 azaldı.

Kıyı bölgelerinde yaşanan habitat kaybı ile mercan kayalarının yok olması nedeniyle 300 milyona yakın insanın yaşadığı bölgelerdeki sel ve fırtına riski artmış durumda.

2030 maksatları güç

BM’nin Sürdürülebilir Kalkınma Gayeleri, Paris Muahedesi ve Biyolojik Çeşitlilik Mukavelesi üzere yol haritaları, tabiatın ömür örgüsünün ve biyolojik çeşitliliğin korunmasında çok kıymetli rol oynuyor.

IPBES’e nazaran, doğayı müdafaa ve siyasetleri uygulama konusundaki ilerlemelere karşın, doğayı korumak ve sürdürülebilirliği sağlamak için global maksatlar mevcut yönergelerle karşılanamayabilir ve 2030 ve ötesindeki maksatlara lakin ekonomik, toplumsal, politik ve teknolojik faktörlerdeki dönüştürücü değişikliklerle ulaşılabilir.