Babacan: Türkiye’de yolsuzluğun üçte ikisi inşaat kesiminde

0 farklı başlıkta hareket planı hazırlayan DEVA Partisi, şu ana kadar ‘Tarım, Afet İdaresi, Toplumsal Siyasetler, Demokrasiye Geçiş, Yarına Atılım ve Ekonomi’ hareket planlarını açıkladı. Perşembe günü de Bursa’da düzenlenen ‘Yerel İdareler ve Şehircilik Aksiyon Planı’ lansmanında 101 husustan oluşan aksiyon planını, DEVA Partisi Genel Lider Ali Babacan ile partinin Lokal İdareler ve Şehircilik Siyasetleri Lideri Candan Karlıtekin anlattı.

Lokal İdareler ve Şehircilik Aksiyon Planı’nda dikkat çeken hususlar şu formda:

“Kayyım uygulamalarına son verilecek”

“Güçlü, tesirli ve verimli mahallî idareler için ‘Yerinden Yönetim’ unsuru temel alınacak. Kayyım uygulamalarına son verilecek. Büyük ve kıymetli projeler halka sorulacak. Belediyelerdeki rantla uğraş edilecek. On yıl içinde doğal afetler karşısında zayıf konut kalmayacak. Cem Evleri’ne yer ayrılacak. Şehirde yenilenebilir güç üretimi organize edilecek. Kentteki taksi sorunu çözülecek. Gençlerin yurt sorunu çözülecek. Sokak hayvanlarının idaresine dair aksaklıklar giderilecek.”

Toplantı sonrasında Babacan, Semra Alkan’ın şu sorularını yanıtladı:

“Döviz kurunun bu kadar belgisiz ve dalgalı olması hayat pahalılığının en değerli sebebi”

– Tarih veriyorum. Enflasyonu, ikinci yılımızda tek haneli düzeylere yine indireceğiz. Biz yapamayacağımız bir şeyin kelamını hiç vermedik. Lakin bir kelam veriyorsak bu kelamımızı kesinlikle tutarız” diye bir açıklamanız oldu. Bu noktada, mutfakların yangın yerine döndüğü bugünlerde enflasyonu tek haneye nasıl düşüreceksiniz?

“Ekonomi idaresinde aslında klasik manada üç siyaset alanı vardır. Bir de 2008-2009 krizinden sonra buna dördüncüsünü ekledik. Bu üç alan nedir? Para siyaseti, maliye siyaseti ve yapısal ıslahat dediğimiz alan. Dördüncü alan olarak da bizim makro ihtiyati önlemler diye önemli bir inovasyon olarak kattığımız bir alan oldu. Yani bankacılık sistemi üzerindeki düzenlemelerle para siyasetinde ve maliye siyasetinde oluşturduğumuz tesire misal tesirler oluşturabiliyorsunuz sonuçlar açısından baktığınızda. Hasebiyle, dört tane kıymetli alan var.

En kıymetli mevzulardan bir tanesi döviz kuruyla ilgili bir an evvel bir sükûneti getirmektir. Yani döviz kurunun bu kadar bilinmeyen ve dalgalı olması, çok hareketli olması, öngörülemez olması şu anda hayat pahalılığının en değerli sebebidir. Açıkçası Türkiye’de hayat pahalılığının bir numaralı sebebi döviz kurlarıyla ilgili denetimin elden kaçmış olmasıdır. Döviz kurlarını denetim etmek için de Merkez Bankası’nın elinde çok kıymetli iki tane enstrüman vardır. Bunlar faiz siyaseti ve elindeki döviz rezerviyle piyasaya müdahalesidir. Merkez Bankası’nın bir an evvel bağımsız olması, Merkez Bankası’nın başına ve Para Siyaseti Konseyine ehil ve dürüst insanların atanması esasen enflasyonla ilgili sorunun tahlilini çok hızlandıracaktır. Bir numaralı mevzu budur.”

“Merkez Bankası’nın şu anda elinde hiçbir yetki kalmamış durumda”

“Bizim iktisat aksiyon planımızda Merkez Bankası Lideri adaylarının kesinlikle Meclis’e gidip, Plan ve Bütçe Komisyonu’nda soru ve karşılık oturumuna girmesi gerektiğini söylüyoruz. Bu bir oylanma, tasdik edilme yahut bir Meclis onayı manasında değil. Lakin gitsinler kendilerini anlatsınlar diyoruz. Orada muhalefet milletvekilleri, iktidar milletvekilleri ve basın var. Üç ya da dört tane aday varsa, evvel bir gitsinler, kendilerini anlatsınlar, soru ve karşılık olsun. Ne yapacaklarını söylesinler, böylece toplum önünde bir taahhüde girsinler o soru ve cevaplarla… Bir de kamuoyunun bir kantarına çıksınlar. Yani bir değerlendirmeden sonra Merkez Bankası Başkanı’nın görevlendirilmesini istiyoruz. TÜİK Lideri ve BDDK Lideri için de birebir formda… Hasebiyle Merkez Bankası’nın bağımsız olması ve Merkez Bankası’nın bu iki enstrümanı yani döviz rezervi ve faiz oranı enstrümanını bir an evvel eline alması gerekiyor. Aksi halde Merkez Bankası’nın şu anda elinde hiçbir yetki kalmamış durumda. Açıkçası tamamını Cumhurbaşkanı’nın talimatıyla yapıyor ve yanlış talimatlar sonucunda da yanlış sonuçlar oluşuyor.

İkinci değerli hususta bu işin bütçe tarafı, maliye siyaseti tarafıdır. Bütçe tarafında da enflasyonla gayrete yardımcı olacak bir gelir ve sarfiyat kompozisyonu oluşturmak gerekiyor. Artı bir de yapısal ıslahatlar tabi. Yapısal ıslahatlarda dal bölüm bahisleri ele alıp, dallarla ilgili maliyeti artıran ögeler nedir? Rekabet mi uygun çalışmıyor? Verimsizlik mi var bir yerlerde diye tüm bunlara bakıp, bilhassa maliyet tarafında ne yapılabilir bununla ilgili hususlara eğilmek gerekiyor. Makro ihtiyati önlem tarafında da bilhassa talep kaynaklı enflasyon üzerinde tesir olur. Ki şu anda Türkiye’nin fazla bu türlü bir sorunu yok bu basamakta.”

“Enflasyonun en kıymetli kaynağı şu anda maliyetler”

“Enflasyonun en kıymetli kaynağı şu anda maliyetlerdir. Maliyetler fiyatı artırıyor. Bazen aksisi de olabiliyor. İnsanların elinde harcayacak o kadar çok para oluyor ki, çok talep oluyor o da enflasyonu tetikleyebiliyor. Şu anda Türkiye’nin sorunu o denli bir sorun değil. Gerçi dikkat etmek lazım. Zira Merkez Bankası şu anda daima operasyonlar yapıyor. Nakdî genişlemede ölçüyü kaçırırsa bir de öbür türlü bir sorun da yaşayabilir.”

– Son devirde Merkez Bankası rezervlerinin tükenmesi, ABD’de FED’in faiz artırma beklentisi, Rusya-Ukrayna savaşının uzaması üzere olumsuz nedenler sonucunda ‘Türkiye’de doları frenlemek sıkıntı olabilir’ diye yorumlar yapılıyor. Sizin bu bahiste görüşünüz nedir?

“Savaşın içindeki ülkeler döviz kurlarını baya bir tutuyorlar. Biz savaşın dışında izleyen bir ülke olarak tutamıyoruz. Yani bu büsbütün makus idare, öteki bir şey değil.”

“Enflasyon önden koşuyor, maaş artışları geriden o koşan enflasyonu yakalamaya çalışıyor”

“Aklı başında bir Merkez Bankası idaresi olsa hiçbir şey olmaz. Anında denetim altına alırlar. Lakin kimse karışmayacak. Yani Merkez Bankası gerçek bildiğini yapacak. Benim işim enflasyonu düşürmek. Zira enflasyon düşmeyince refah artışı mümkün değil. Zira maaş artışı yapıyorsunuz fakat maaş artışları daima enflasyonu arttan yakalamaya çalışıyor. Enflasyon önden koşuyor, maaş artışları geriden o koşan enflasyonu yakalamaya çalışıyor. Hasebiyle bu bitmez bir süreçtir. Türkiye 34 sene bir girmiş bu kısır döngüye, 70’lerde, 80’lerde, 90’larda, 34 sene bu ülkede enflasyon iki haneli, üç haneli olmuş. Kimse düşürememiş.”

“Biz enflasyonu nasıl düşürdük?”

“Biz enflasyonu nasıl düşürdük? Biz söylediğim üç alan ki dördüncü alanı 2008-2009 devrinde devreye soktuk. Bu üç alanda gerekeni yaptık. Ve kararlılıkla yaptık. Bu mevzuda çok sağlam duracağımızı da bütün dünya âleme ilan ettik ve gösterdik. Esasen enflasyonun düşeceği ile ilgili kanaat oluştuğu anda faizler çabucak düşüyor. Faizler fikir, faizlerin düşmesinden kaynaklanan bir ekonomik canlanma zati geliyor. Hasebiyle bu bir öncelik sırasıdır. İlk öncelik olarak, enflasyonun düşeceğine dair kararlı bir uğraş başlıyor ve artık enflasyon düşecek kanaati süratle oluşuyor. Bu piyasa faizlerini düşürüyor. Piyasa faizleri düştüğü vakit da arttan yatırımlar başlıyor, alışveriş canlanıyor. Biz bunu yaptık. Bu sürecin pratiğini yaşayanlar olarak çok düzgün bir teknik takımımız var. Merkez Bankası tarafında da, Hazine tarafında da yönetmiş, enflasyonu düşürmüş bir teknik heyet var. Bir de siyasi takımlarımızda yeniden bu hususta deneyimli, işi bilen beşerler.

Dediler ki kur düşecek mi? Kur bir kez yükseldiği vakit çok geri gelmiyor. Fakat değerli olan onu makul bir yerlerde tutarken, arttan gelir düzeyini yükseltmek için çalışmak ve ekonomiyi canlandırmaktır. Hasebiyle enflasyonu yavaşlatırken ekonomiyi canlandırmak, alışverişi canlandırmak ve insanların refah düzeyini yükseltmek değerlidir. Bunun tahlili bu. 2001-2002 krizini çözerken de bu türlü yaptık, 2008-2009 global krizini çözerken de bu türlü yaptık. Yani büsbütün dürüst ve ehil takımlarla, istişareyle… Tahlil buralarda yani. Yalnızca iktisatla ilgili meselelerde değil, her türlü sıkıntıda tahlil buralarda, fazla uzakta aramamak lazım. İşi bilenlerle çalışmanız lazım. Diğer türlü olmaz.”

“İnşaat konusunda Başbakan’la aksi düştük”

– İnşaat dalını, inşaata dayalı büyüme sürecini etraf bahsiyle birlikte nasıl değerlendirirsiniz?

“İnşaatı altyapı ve üstyapı olarak ikiye ayırabiliriz. Altyapı tarafı biraz önden gitmesi gereken bir mevzu. Yani büyümenin önünü açması gereken bir bahis. Üstyapı tarafının da büyümenin ve refahın sonucu olması lazım. Yani biraz geriden gelmesi lazım. Bu ikisi karıştırılıyor. İnşaat kesimi çok değerli, lokomotif dal, kaç yüz tane bölümü hareket ettiriyor. Hasebiyle bütün kaynakları inşaata ayırırsak ülke oradan büyüyecek. Bu pek o denli olmuyor. Bunu esasen yaşadık. Başbakan Yardımcılığım periyodunda bunun badirelerini baştan görünce, o devirde ben çok uyardım. Başbakan’la karşıt düştük. Kamuoyu önünde, gazetecilerin önünde daima aykırı düşüyorduk o günlerde. Ve ne oldu? Türkiye’nin dışardan çok borçlandığı bir periyotta, borçlanılan kaynaklar yüklü olarak lüks ofis, lüks AVM, lüks konutlara yatırıldı. Ve o yatırım döviz üreten bir yatırım değil.”

“İlk kriz inşaat bölümünden ve güç dalından çıktı”

“Sanayiye yatırılması gereken, ihracat ve turizm üzerinden döviz geliri getirmesi gerekirken o yatırımlar, döviz geliri getirmeyecek alanlara yatırıldı. Ve birinci kriz inşaat kesiminden ve güç kesiminden çıktı. Bandı geri saralım, ben ayrıldıktan sonraki birinci kriz iki kesimde çıktı. Hasebiyle, üst yapının refahın artmasından sonra gelmesi lazım. Evvel kazanmamız, evvel hak etmemiz lazım. Ondan sonra o hak ettiğimiz refahı yaşamamız lazım. Yoksa borçla refah yükseliyorsa ülkede bana nazaran bu çok hakikat bir şey değil. Zira bu yapay oluyor, süreksiz oluyor. Ondan sonra da bu türlü krize düştüğümüz vakit da büyük bir hayal kırıklığı oluyor. Bu bağlamda, basamak basamak gitmek lazım. Evvel çalışmak lazım, sonra lüks konut, AVM, lüks ofisler. Türkiye’de bu sıralama kaydı. Lakin bunun da asıl sebebi Candan Bey’in bugünkü sunumunda da belirttiği imar rantları mevzusudur. Bu noktada; lüks konut, lüks AVM, lüks ofis demek eşittir emsal değişikliği…”

Münasebetiyle, dövizle yatırım yaparız, dövizle borçlanırız fakat sonra yatırımımız döviz üretir tekrar. Bunda hiçbir sorun yok. Fakat inşaatta o denli olmadı. Ve her bir proje vahim para kazandırdı. Türkiye’de açıkçası, bu yolsuzluk dediğimiz alanın üçte ikisi toplam para olarak buralarda. Ve bu birebir vakitte siyasetin ve siyasetçinin finansmanında da en kıymetli alan olarak belirtilebilir. Onun için zati bir türlü önlenemiyor. Onun için bu ikisi iç içe geçmiş alan bir türlü birbirinden sıyrılamıyor. Çok kararlı olmak gerekiyor ve bunları iktidarın birinci 90 gününde yapıp, geçmek gerekiyor. Onun için birinci 90 gün diyoruz. Aksi halde mümkün değil. Bakanlar bir vazifeye gelsin, kurumların başına geçsin, 1 ay sonra iklim değişir. Şu açıdan söylüyorum: Birtakım şeyleri vaktinde yapmazsak, vaktinde önlem almazsak yeni atanacak Bakanlar eski yola çabucak dönebilir. Zira kuşatılıyorlar. Beşerler şimdiden yatırım yapmak istiyor, kim olabilir diye bakıp, kuşatıp, çabucak özel bağ geliştirmeye başlıyorlar. Ki misyona geldiği anda özel bağlarda menfaat sağlanma başlasın diye. Münasebetiyle bunları baştan çok süratli yapmak ve kesin hal almak lazım.”

“Meclis’e sevk etmemiz gereken bir numaralı yasa siyasi etik yasası olmalı”

“Biz şunu da yaptık. Parlamenter Sistem çalışmasının son kısmında siyasi etik konusu yer alıyor. Aslında Parlamenter Sistemle hiçbir alakası yok. Bizim çalışmamız var, kendi partimiz içinde de siyasi etik yönetmeliği var. Bunu da dedik biz bu masada konuşmak istiyoruz. Sağ olsunlar kabul ettiler. Bu da çok değerliydi. Zira bütün Genel Liderlerin imzasının bunun altına alınması Türkiye’nin geleceği açısından çok değerliydi. Hasebiyle günü geldiğinde ki bizdeki toplantıda da söyledim; Meclis’e sevk etmemiz gereken bir numaralı yasa siyasi etik yasası olmalıdır. Birinci oradan başlamamız lazım.