Danıştay Başsavcılığı: İstanbul Sözleşmesi'den çekilmek Hukuku Karşıt

Danıştay Cumhuriyet Başsavcılığı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla İstanbul Sözleşmesi’nden çıkırılmasına ait kararın iptali istemiyle açılan davada mütalaasını Danıştay 10. Daire’ye verdi. İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesinin hukuka alışılmamış olduğunu belirten Başsavcılık, kontrattan fakat TBMM’de kabul edilecek yeni bir maddeyle çıkılabileceğini kaydetti. Danıştay Başsavcılığı, “Kanun kararında sayılan ve yöntemine nazaran yürürlüğe girmiş temel hak ve özgürlüklerle ilgili İstanbul Kontratı korunmalıdır” dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 19 Mart 2021 tarihinde imzaladığı ve 20 Mart 2021’de Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, “Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Gayrete Dair Avrupa Kurulu Sözleşmesi” Türkiye Cumhuriyeti bakımından feshedilmişti.

Devlete, bayanları her türlü şiddetten müdafaa misyonu veren İstanbul Mukavelesi’nin fehsedilmesi kararına karşı birçok dava açılmıştı. Ancak Danıştay 10. Dairesi, bu davaları reddetmiş, Danıştay İdari Dava Daireleri Heyeti (İDDK) da bu kararı onamıştı. Danıştay İDDK, 5 üyenin muhalefetine karşılık 8 oyla aldığı kararda Anayasa’ya nazaran yürütme yetkisinin Cumhurbaşkanı’nda olduğu, milletlerarası antlaşmaları sona erdirilmesinin de yürütme yetkisine ait olduğunu savunmuştu.

Lakin süreç içerisinde İstanbul Mukavelesi’nin iptali kararına karşı Danıştay’a birçok yeni müracaat yapıldı. Bu davalardan birini de Diyarbakır Barosu Başkanlığı yaptı. Danıştay 10. Daire, davaya ait Danıştay Başsavcılığı’ndan görüş talep etti. Danıştay Savcısı Aytaç Kurt tarafından hazırlanan mütalaa, daireye sunuldu.

“İstanbul Kontratı korunmalı”

Mütalaada, İstanbul Mukavelesi’nin TBMM’de 24 Kasım 2011 tarihinde kabul edilen kanunla onaylanıp bağlayıcı hale geldiği anımsatılarak “Anayasanın 90. hususunun 5. fıkrası uyarınca; kanun kararında sayılan ve yordamına nazaran yürürlüğe girmiş temel hak ve özgürlüklerle ilgili İstanbul Kontratı korunmalıdır” denildi. Ulusalararası mukavelenin TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlı olduğu ve hangisinin bağlı olmadığının, Anayasa’nın 90. unsurunun birinci dört hususunda sayıldığı belirtilen mütalaada, şu kıymetlendirme yapıldı:

“TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlı olan mukavele, onay kanunu olmadan yürürlüğe giremez ve ‘kanun hükmünde’ sayılımaz. Mukavelelerin yürürlüğe girmesinde benimsenen bu sistem, ‘usulde paralelik’ prensibi yeterince kaldırılmasında da tıpkı formda uygulanır. TBMM’nin onayına bağlı bir memleketler arası kontratın kaldırılması da tekrar TBMM’nin tasarrufu ile mümkün olabilir.”

“Yetkide ve tarzda paralellik prensibine aykırı”

Mütalaada, Cumhurbaşkanlığı kararının hukuka alışılmamış olduğu belirtilerek görüşünün münasebetini de “Dava konusu Cumhurbaşkanı Kararı ile feshedilen mukavelenin onaylanmasına ait 6251 sayılı Kanun’un TBMM tarafından yürürlükten kaldırılmamış olması yahut dava konusu Cumhurbaşkanı Kararı alınmadan evvel kontratın sona erdirilmesinin uygun bulunduğuna ait yeni bir kanun çıkarılmamış olması nedeniyle, dava konusu Cumhurbaşkanı Kararında yetkide ve yordamda paralellik unsuru uyarınca hukuka uyarlılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Açıklanan nedenlerle, dava konusu edilen düzenlemenin iptali gerektiği düşünülmektedir” formunda açıkladı.

Alican Uludağ

Danıştay Başsavcılığı: İstanbul Sözleşmesi’den çekilmek hukuku karşıt