Danıştay’dan hâkim ve savcı bağımsızlığına ait değerli karar: “Başsavcıların vilayet güvenlik toplantısına katılma misyonu yok”

Danıştay, hâkim ve savcı bağımsızlığına ait değerli bir karar verdi. Yüksek Mahkeme, Cumhuriyet Başsavcılarının, vilayetlerde vali ilçelerde ise kaymakamlar başkanlığında toplanan “İl ve ilçe güvenlik ve asayiş uyum merkezi toplantılarına” katılmalarına ait düzenlemeyi “savcıları hiyerarşi içerisinde bırakacağı” gerekçesiyle hukuka karşıt buldu. Savcılara bu hususta kanunla verilmiş bir misyon olmadığını vurgulayan Yüksek Mahkeme, savcıların güvenlik toplantılarına katılmaları durumunda “idari hiyerarşik yapılanma içerisinde kalacağına” dikkat çekerek, “bu durumun savcıların idari yapılanma karşısındaki Anayasal ve yasal pozisyonuna alışılmamış olacağını” kaydetti. Yüksek Mahkeme, Başbakanlık İşçi ve Prensipler Genel Müdürlüğü’nün sürecinde toplantıya katılacak şahıslar ortasında sayılan “Cumhuriyet Başsavcıları” ibaresini bu nedenle iptal etti.

Vali başkanlığında haftalık güvenlik toplantısı

Dava belgesine nazaran, Başbakanlık Plan ve Prensipler Genel Müdürlüğü’nün 2015 yılında yaptığı süreçle, terör olaylarına karşı alınacak önlemler ve bunların uygulanması ile kurumlar ortası iş birliği ve eş güdümü sağlamak maksadıyla ilgili kurumların temsilcilerinin iştirakiyle “Başbakanlık Uyum Merkezi” ve “Başbakanlık Takip Merkezi” kuruldu. Bu kapsamda vilayetlerde “valilerin başkanlığında”, garnizon kumandanı, Cumhuriyet Başsavcısı, Vilayet Jandarma Kumandanı, Vilayet Emniyet Müdürü, MİT Temsilcisi ve valinin gerek göreceği öbür ilgililerden oluşan “il güvenlik ve asayiş uyum merkezleri”, ilçelerde de “kaymakamlar başkanlığında” garnizon kumandanı, Cumhuriyet Başsavcısı (ya da kıdemli savcı), İlçe Jandarma Kumandanı, İlçe Emniyet Müdürü ve kaymakamın gerekli gördüğü öteki şahısların yer alacağı “ilçe güvenlik ve asayiş uyum merkezleri” oluşturuldu. Bu merkezlerin her hafta tertipli bir biçimde toplanmasına ve vilayet bazında yapılan kıymetlendirme, planlama ve uygulamaların “valiler tarafından” haftalık olarak Başbakanlık Takip Merkezine ulaştırılması kararlaştırıldı.

Göz Atın

Trt Frekans Güncelleme Nasıl Yapılır? TRT Neden Açılmıyor?

Gökhan Tombak’ı Kim Silahla Vurdu?

Kıdemli savcıdan iptal davası

Başbakanlıkça yapılan bu sürece ait yazı Adalet Bakanlığına gönderildi. Bakanlık da kelam konusu sürece dair yazıyı Başsavcılıklara gönderdi. Başsavcılıklar ise kendilerine bağlı ilçe adliyelerine yazıyı ileterek, ilçede vazifeli kıdemli savcıların toplantılara katılmalarını ve bu mevzuda aksaklığa yol açılmamasını istedi. O tarihte Nevşehir Avanos’ta kıdemli savcı olarak misyon yapan hakim Abdullah Fırat Gedik, misyonun bildiri edilmesi sonrasında kelam konusu süreçte toplantılara katılacak şahıslar ortasında sayılan “Cumhuriyet Başsavcısı” ibaresinin iptali için Danıştay’da dava açtı.

“Savcılık hiyerarşik yapıya dahil değil”

Dava dilekçesinde, Anayasa’ya nazaran hakim ve savcıların kanunda belirtilenler dışında resmi ve özel hiçbir vazife alamayacakları, idari vazifeler istikametinden de 2802 sayılı Yargıçlar ve Savcılar Kanunu ile ilgili başka kanunlarda Cumhuriyet Başsavcıları ve savcılara bu türlü bir vazife verilmediği kaydedildi. Savcıların misyonunun hatanın işlenmesinden sonra başladığına dikkat çekilen dilekçede, savcılık makamının idari teşkilat yapısından bağımsız faaliyet gösterdiğine vurgu yapıldı. Savcılık makamının hiyerarşik yapıya dahil olmadığı da söz edilen dilekçede, “savcılara kanunda bu türlü bir misyon verilmediği, Anayasa ve maddelerde açıkça düzenlenmeyen bu misyonun yargı bağımsızlığını zedeleyeceği” belirtilerek, sürecin iptali istendi.

Danıştay’dan iptal kararı

Davaya bakan Danıştay 10. Daire da Gedik’in açtığı davayı haklı bularak, Başbakanlık İşçi ve Prensipler Genel Müdürlüğü sürecinde yer alan düzenlemedeki toplantıya katılacak şahıslar ortasında sayılan “cumhuriyet başsavcıları” ibaresinin iptaline karar verdi. Daire kararında özetle şu sözlere yer verildi:

“Terörle gayretin sürdürülebilmesi için tüm kamu kurum ve kuruluşlarının tesirli bir iş birliği ve eş güdüm içinde hareket etmesi gerektiği kuşkusuzdur. Bununla birlikte terörle çaba konusunda alınacak önlemler doğrultusunda yapılacak düzenlemelerin yasal desteklerinin bulunması gerekmektedir. Kamu kurum ve kuruluşlarının kanunla ve ilgili mevzuatla kendilerine verilen vazife ve yetki çerçevesinde düzenlemeler yaparken, düzenleme kapsamına aldıkları kamu vazifelilerinin mevzuatını da göz önünde bulundurmaları gerekmektedir.

“Savcıların bu türlü bir misyonu yok”

Anayasa ve Kanun kararlarının birlikte değerlendirilmesinden, hakim ve savcıların vazifelerinin kanunla belirleneceği, hakim ve savcılara kanunlarla düzenlenmeyen hiçbir resmi ve özel vazifenin verilemeyeceği anlaşılmaktadır. Hakim ve savcıların idari taraftan Adalet Bakanlığına bağlı olduğu açık olmakla birlikte bu idari misyonların de kanunla düzenlenmiş olması gerekmektedir. (…) Dava konusu süreç ile Cumhuriyet Başsavcılarına verilen misyon 2802 sayılı Yargıçlar ve Savcılar Kanunu’nda yer alan öbür iş ve misyonlar ortasında sayılmadığı üzere niteliği prestijiyle sayılması da mümkün değildir.

“Savcılar hiyerarşi içinde kalır”

Öte yandan savcıların, Cumhuriyet Başsavcısı sıfatıyla toplantılara katılacak olması göz önüne alındığında, Cumhuriyet Başsavcısının idari hiyerarşik yapılanma içinde kalacağı, bunun da savcıların idari yapılanma karşısındaki Anayasal ve yasal pozisyonuna karşıt olacağı sonucuna varılmaktadır. Bu durumda terörle çaba maksadıyla oluşturulan vilayet ve ilçe güvenlik ve asayiş uyum merkezlerinde Cumhuriyet Başsavcılarına kanunla verilmiş bir misyon bulunmadığı dikkate alındığında, dava konusu Başbakanlık İşçi ve Prensipler Genel Müdürlüğü süreci ile yapılan düzenlemede Anayasa ve mevzuata uygunluk bulunmamaktadır”