Bir sivil toplum teşebbüsü olan Hakikat Adalet Hafıza Merkezi, 1990’lı yıllardaki ağır insan hakları ihlallerinde cezasızlık sıkıntısını ele alan bir rapor yayımladı. Raporda, Türkiye’nin AB’ye üyelik süreci ve tahlil sürecine denk gelen vakit diliminde 2009-2014 yılları ortasında açılan 12 ceza davasının kovuşturma süreci incelendi. Raporda, açıldıkları periyotta geçmişle hesaplaşılması ve hesap verebilirliğin sağlanması açısından bir umut olan davaların, kovuşturma süreci ve sonuçları prestijiyle bu beklentiden uzak olduğuna dikkat çekildi.
Düzenlenen webinar aktifliğiyle tanıtılan “1990’lı Yıllardaki Ağır İnsan Hakları İhlallerinde Cezasızlık Sorunu: Kovuşturma Süreci” başlıklı raporda Ankara Davası, JİTEM, Musa Anter, Ayten Öztürk, Cizre, Görümlü, Derik, Kızıltepe, Dargeçit, Lice, Kulp, Altınova, Kızılağaç ve Yüksekova davaları değerlendirildi. Çalışmada davaların 10’unda kanıt yetersizliği ya da zamanaşımı nedeniyle suçlamaların düşürüldüğüne dikkat çekiliyor.
Sanıklar tutuksuz yargılandı ve kamu misyonuna devam etti
Bu davaların cezasızlığa sürüklenmesine yol açan mevzuat, uygulamalar ve tavırların anlatıldığı rapora nazaran sanıklar ağır suçlamalara karşın tutuksuz yargılanıyor, kamu görevileri işine devam ediyor ve aksiyonları devlet ismine gerçekleştirdiklerini belirterek cürüm işlemediklerini savunuyor.
Öte yandan yargılamalarda zorla kaybetme ve hukuk dışı infaz olayları birbirinden bağımsız olarak bedellendiriliyor. Tıpkı tarihlerde tıpkı bölgede gerçekleşen hadiseler ortasında irtibat kurmaktan kaçınılıyor. Rapora nazaran bu durum, yalnızca sanıklar ortasındaki kontağın yok sayılmasına neden olmakla kalmıyor, tıpkı vakitte cürümlerin işlenmesine taban hazırlayan devlet siyasetinin ortaya çıkarılmasını da imkansız kılıyor.
Milletlerarası hukukta zorla kaybetme aksiyonu, kaybedilen kişinin akıbeti ve failin kim olduğu kesin olarak belirlendiği vakit tamamlanan, mütemadi cürüm niteliğinde kabul ediliyor.
“Belgeler mahkemeye gönderilmedi: Yangın çıktı, su bastı”
Raporun tanıtım toplantısında konuşan avukat Emel Ataktürk Sempatik, insanlık hatalarında zamanaşımı uygulanmaması gerektiğini belirterek doküman taleplerinin de çeşitli mazeretlerle sonuçsuz bırakıldığına dikkat çekti.
Davalarda aktif bir soruşturma yürütülmediğini belirten Ataktürk, “Neredeyse hiçbir yargılamada mahkemelerin askeri makamlardan ya da emniyet makamlarından bu davalara ait istedikleri bilgi ve evraklar gönderilmedi. Kimilerinde devlet sırrı olduğu gerekçesiyle gönderilmedi kimilerinde ise ‘yangın çıktı, sarsıntı oldu, su bastı’ üzere yargılama ciddiyetine uygun olmayan birtakım gerekçelerle” diye konuştu.
Toplumda adalet hissinin güçlendirilmesini için hakikatlerin ortaya çıkarılmasının değerli olduğu vurgulanan raporda, bunun sağlanması içinse ulusal mevzuatın memleketler arası insan hakları standartlarına uyumlu hale getirilmesi, ağır insan hakları ihlallerinin cezasız kalmasına yol açan yasal pürüzlerin ve yasal boşlukların ortadan kaldırılması gerektiği belirtildi.
Avukat Ataktürk Sempatik, yalnızca mağdur yakınlarının değil tüm toplumun hakikati öğrenme hakkının olduğunu belirterek “Her şeyden önce cezasızlıkla çaba bir sonuç değil bir süreç uğraşı. Bugün bu davalardan bir sonuç elde edemeyeceğimizi bilsek bile bu her şeye karşın bir vazgeçmeme mücadelesidir” diye konuştu.
“Yüzleşme imkanı ortadan kalktı”
Hafıza Merkezi’nden raporla ilgili yapılan değerlendirmede ise “Türkiye’nin tam üyelik süreci ile başlayan ve bu davaların açılmasını mümkün kılan 2000’li yılların başındaki periyot, AB görüşmelerinde gelinen nokta ile tümüyle kapanmış görünüyor. Açılan az sayıda davada sanıklar birer birer beraat ettirildi ve böylelikle 1990’lı yılların ağır insan hakları ihlalleri ile kısmen de olsa yüzleşme imkanı ortadan kalktı” denildi.
Rapor, Avukat ve insan hakları savunucusu Emel Ataktürk Şirin, Özyeğin Üniversitesi öğretim üyesi Cihan Balta, Sabancı Üniversitesi Milletlerarası Münasebetler Kısmı Öğretim Üyesi Senem Aydın-Düzgit ve Ege Üniversitesi’nden Barış Bildirisi’ni imzaladığı için ihraç edilen akademisyen Serdar Tekin tarafından hazırlandı.
Aynur Tekin
© Deutsche Welle Türkçe
![Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024](https://www.gundemtube.com/wp-content/uploads/2023/10/overwatch-2-steame-geliyor-baska-blizzard-oyunlari-da-yolda-vmLvKWNz.jpg "Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024")
