Karar muharriri Oğur: Halide Edip ve neslinin başına gelenler o günün kaideleri ile açıklanamaz, bugün şikayet ettiğimiz sıkıntıların benzerlerinden şikayetçiydiler

Karar muharriri Yıldıray Oğur, Halide Edip Adıvar ile ve eşi Adnan Adıvar’ın Pir Said ayaklanmasından sonra 1925 yılının Mart ayında çıkarılan Takrir-i Sükun Kanunu ile ülkeyi terk ettiğini ve Atatürk’ün vefatından sonra, 1939 yılında döndüklerini hatırlatarak, “Cumhuriyetin kuruluş yıllarına bakarken laiklik, uluslaşma ve çağdaşlaşma için atılmış ve sonuçları güzel olmuş zarurî adımların görülmesini lakin mesela Halide Ediplerin görülmemesini istiyorlar.

‘O günün kuralları böyleydi’, ‘dünyada diğer ülkelerde de bu türlü oldu’, ‘başka türlüsü mümkün değildi’ diyerek olan biten her şeyi meşrulaştırabileceklerini düşünüyorlar.

Halbuki Halide Edip ve neslinin başına gelenler o günün kuralları ile açıklanamaz. Hiçbiri ‘bölücü’ ya da ‘gerici’ değildi. En az Atatürk kadar batıcı ve laiktiler. Vatanseverliklerinden kimsenin kuşkusu yoktu. Hataları siyaset yapmak, konuşmak, yazmaktan ibaretti. hafik escort

Göz Atın

Trt Frekans Güncelleme Nasıl Yapılır? TRT Neden Açılmıyor?

Gökhan Tombak’ı Kim Silahla Vurdu?

Bugün şikayet ettiğimiz meselelerin benzerlerinden şikayetçiydiler. İstedikleri bugün istediklerimizden farksızdı. Yaşadıkları bugün yaşananlara benzeriydi. Çektikleri acılar da anakronik değil, üniversal ve vakit üstü acılardı.

İktidarın tek bir şahısta toplanmasına itiraz etmişler, hukukun siyasi tasfiye için kullanıldığı mahkemelerle zulme uğramışlar, kimileri yurtdışına kaçmak zorunda kalmış, kalanlar sürgün edilmiş, susturulmuş, kitapları yakılmış, sessizliğe mahkum edilmişler, peşlerine hafiyeler takılmıştı.

Şayet Türkiye, Afganistan olsaydı, geçmişe baktığımızda bütün bunları zarurî bir laiklik ve çağdaşlaşma için atılmış otoriter adımları olarak görüp, olan biteni meşrulaştırabilirdik. Fakat Türkiye, Afganistan değil. 150 yıllık bir parlamento tarihi, 115 yıllık bir çok partili hayat deneyimi, 70 yıllık bir parlamenter demokrasisi olan bir ülke.

Halide Edip ve jenerasyonu da hukuk, tabir özgürlüğü, demokrasi, adil yargılanma istemiş insanlardı, tek hataları iktidarın otoriterleşmesine, tek elde toplanmasına karşı çıkmaktı. Üstelik yalnızca çağdaşlaşmayla, uluslaşmayla sorunu olmayanların başına gelenlerden bahsettik. Bunlara itiraz eden dindarlara, Kürtlere, gayri-müslimlere yapılan baskılar, katliamlar sayfasını açmadık bile.

O yüzden bugünün otoriterliğine bakıp, ‘cumhuriyetin kurucu değerleri’nden ve kurucu öyküsünden bugünün temel acil ve yakıcı sorunlarına bir deva bulamayız. Tam aksine karşımıza makus örneklikler hatta bugün olan biteni yasallaştıracak argümanlar çıkar. Lakin Atatürk’ün vefatından sonra Türkiye’ye dönebilen Halide Edip’in hayatı bile post-Kemalist tenkitleri karikatürize edenleri, kurucu ülküleri allayıp pullayıp ortaya bir neo-Kemalizm çıkarmaya çalışanları mahcup etmeye kâfi.

Bugünün yakıcı güneşiyle dünün çamaşırları kurutulmaz. Bugünün öfkesiyle de geçmişten bir demokratik cumhuriyet ütopyası çıkarılamaz. Atatürk’ü ve cumhuriyetin kurucu öyküsünü bir defa daha bugüne taşımaya zorlamak yalnızca onların üzerine taşıyamayacakları bir yük bindirmeye neden olur. Bunu en son Kenan Cihan yapmıştı. Onun daha demokratik bir versiyonunun akıbeti de farklı olmaz.

100 yıl sonra artık Atatürk’ü bu ağır yüklerden kurtarıp, bugün hamaseti yapılan cephelerde şahsen savaşmış, bu ülkenin kurucu başkanı koltuğunda huzur içinde rahat bırakmak gerek”  tabirlerini kullandı.