Türkiye’de mesken fiyatlarındaki yükselişle dar ve orta gelirliler mesken alabilmenin hayalini bile kuramazken, kiralardaki artış ise daha da büyük bir sorun haline dönüşüyor. Türkiye’de son 4 yılda 6 kat artan kiralar, büyükşehirlerde daha da yüksek olurken, yabancı alımları tekrar tartışılıyor. Bu açıdan konut alabilecek Türkler de yurt dışına gidiyor. Hem Avrupa’da hür sirkülasyon hem eğitim, yatırım, hem de daha uygun olması nedeniyle hangi ülkeler tercih ediliyor?
Kiralardaki artış “Gayrimenkul tarihinde bir ilk”
BBC Türkçe’den Fundanur Öztürk’ün aktardığına nazaran, İBB Genel Sekreter Yardımcısı Buğra Gökçe’nin datalarında, 2019-2023 ortasındaki 4 yılda Türkiye’de kiralar yüzde 583 oranında artarken, büyükşehirlerde bu oran ortalama yüzde 697 oranında oldu.
En yüksek artışı Rusya-Ukrayna savaşı tesiriyle yüzde 1109 oranında Antalya’da gerçekleşirken, onu yüzde 963 ile Mersin, yüzde 935 ile Muğla, yüzde 833 ile Ankara ve yüzde 713 ile İstanbul izledi.
Tüm Emlak Müşavirleri Federasyonu Lideri Hacı Ali Taylan, kiralardaki yükselişi dolardan 3-4 kat fazla olarak nitelerken, ‘gayrimenkul tarihinde bir ilk’ dedi.
Gayrimenkul kesimindeki bu durum barınma krizi yaratırken, en çok dar ve orta gelirli vatandaşlar etkileniyor.
Türkiye nüfusunun yüzde 75’i 30 büyük kentte yaşarken, ortalama kiralar minimum fiyatı yüzde 79 oranında aşıyor. Hatta Türkiye’de 2019 yılı Nisan ayında kiralar ortalama fiyatın yüzde 27’si oranındayken, artık yüzde 45’e ulaştı.
Türkiye’de alt ve orta gelirli vatandaşların bulunduğu yüzde 40’lık kesim için konut gereksinimi bulunurken, Taylan, açığın kapanmasının güç olduğunu, krizin en çok kendine ilişkin meskeni olmayan ve yüksek kiralarla karşı karşıya kalan bu kısmı vurduğunu belirtiyor.
Dar ve orta gelirli için gereğince konut üretilmediği belirtilirken, devletin bu alanda var olması gerektiği, özel bölüm için kârlı bir alan olmadığı için bu alana girmediği belirtiliyor.
Konutta istikrarın bozulmasında temel sebepler olarak yatırım aracına dönüşme, döviz maliyetlerin sakinlik oluşturduğu ve yatırım için itimat vermeyen piyasa kaidelerinin yer aldığı belirtiliyor.
Vatandaşlarında dağ taş konut olurken, kiralık mesken bulamadığını, bir kısmın 20. konutunu aldığını ve kiraları belirleyecek güce kavuştuğu da belirtiliyor.
TÜİK bilgilerine nazaran, 2017-2022 devrinde 5 yılda yabancılar toplam satışların yüzde 5’ine yakın konut alırken, 2022’de yabancıların en çok konut aldığı 3 vilayet olan İstanbul, Antalya ve Mersin’in en çok kira artışı yaşanan vilayetlerin başında geldiği görülüyor.
Kahramanmaraş merkezli sarsıntı felaketlerinin de “güvenli konut” talebini artırmasıyla, kimsenin uygun kiralık mesken bulamadığı görülüyor. Sarsıntıdan sonra göç alan Ankara, Mersin, Adana, Kayseri ve Antalya’da da fahiş kira artışları görülüyor.
Konut kredilerindeki yükseliş ve bankaların düzenlemelerin tesiriyle kredisi vermek isteğinin olmaması mesken almayı pahalılaştırırken, kiraların da yükseldiği görülüyor.
Sorunun tahlili için de Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Odası Lideri Hakan Akçam, mevcutta olan konut arzı eksiğine depremzedelerin de eklenmesiyle fiyatların arttığına dikkat çekiyor. Lokasyona nazaran tavan kira bedelinin ve kent şuralarının oluşturulmasını, aksi halde cezaların uygulanmasını savunuyor.
Kira artışlarında yıllık yüzde 25 sonunun pratikte daha yüksek kiralara neden olduğu da belirtilirken, hududun sulh ceza mahkemelerini de kiracı davalarıyla doldurduğu hatırlatılıyor.
TÜİK bilgilerine nazaran, Türk vatandaşları 2020 yılında 35 bin 184 adet yurt dışı konut alımı yaparken, 2021 yılında 45 bin 789 adet oldu.
Dünya’dan Hamide Hangül’ün haberi de bugün toplumsal medyada yorumlara neden oldu. Yurt içinde balon haline gelen konut kredileri, konut almak isteyen Türk vatandaşlarını yurt dışında konut edinme eğilimine sürüklüyor.
Son iki yıldır yaşanan fiyat artışlarını Vesta Küresel Kurucu Ortağı Teuta Narazan, “İstanbul’daki fiyatların Avrupa’yla yarıştığını, yeni bir konut almak isteyenin de yurt dışına’ yöneldiğini belirtiyor.
Yurt dışından konut alımı ayrıyeten AB’de özgür dolanım hakkı üzere yan getiriler de sağlıyor. Narazan, Türk vatandaşlarının İspanya, Portekiz, Yunanistan ve Malta’yı kapsayan Golden Visa ile oturma müsaadesi ve vatandaşlık alabildiğini belirtirken, eşi, 21 yaşına kadar olan ya da okuyan çocuklarını ve bakmakla yükümlü oldukları ebeveynleri de kapsadığını belirtiyor.
Golden Visa için Yunanistan’da 250 bin euro, Portekiz’de 280 bin eurodan başlayan fiyatlar, İspanya’da 500 bin euroyu buluyor.
Kira sınırlaması ile ilginin en az yüzde 40 arttığını belirten şirket yetkilisi, Portekiz’de 280 bin euroya daha büyük metrekarede konut alırken, küçük çocuklu ailelerin yüzde 80’inin Portekiz’i tercih ettiğini söylüyor.
Golden Visa’nın son periyotta birtakım ülkelerde gözden geçirilmeye başlandığı, Portekiz’in de bu ülkelerin başında geldiği belirtilirken, yaz sonu bu uygulamanın kalkabileceğine de dikkat çekiyor.
“Hong Kong ve Çinlilerden sonra Londra’da en fazla mesken alımını Türkler yapıyor.”
Ekonomim’den Leyla İlhan da Londra’daki durumu anlatıyor. Eğitim imkanlarının tesiriyle Londra’da konut alımının tercih edildiği, Türklerin son yıllarda yüzde 30-50 oranında artan ilgisini belirtiyor.
Hong Kong ve Çinlilerden sonra en fazla alımı Türklerin yaptığı belirtilirken, ortalama alım meblağı 425 bin pound oluyor.
Alımların yüzde 70’i yatırım gayeli olurken, yüzde 30’u da aile için oluyor. Yüzde 90 oranında Londra tercih edilirken, Manchester, Liverpool üzere kentler de revaçta görülüyor.
Sosyal medyada da husus gündeme geldi.
Türklerin konut merakı da güldürürken,
Sizce kira sorunu çözülür mü? Konut almak için yurt dışı daha mantıklı mı?
