Türkiye’nin Afganistan siyaseti: Taliban’la diyalog arayışı ne manaya geliyor, Ankara’da hangi seçenekler tartışılıyor?

Taliban’la diyalog kanalları açık tutulmaya çalışılırken, hükümet kaynakları; yeni rejim şekillenene kadar, başta “göç sorunu” olmak üzere yeni periyotta yaşanacak ıstırapları olabildiğince bertaraf etmek için şimdilik Türk askerinin çekilmesi konusunda harekete geçilmeyeceğine işaret ediyorlar.

NATO ve ABD’nin Afganistan’dan çekilme süreci tamamlanmadan, Taliban’ın Kabil’i ele geçirmesi, ülkedeki Türk askerinin durumu ve Kabil Hamit Karzai Havaalanı’nın güvenliğini sağlama planı konusundaki belirsizlik sürüyor.

Afganistan’daki siyasi yapılanmanın nasıl oluşacağı konusunda şimdilik “bekle-gör” siyaseti izleyen Türkiye, Taliban’la da diyalog eforunu sürdürüyor.

Göz Atın

Trt Frekans Güncelleme Nasıl Yapılır? TRT Neden Açılmıyor?

Gökhan Tombak’ı Kim Silahla Vurdu?

Hükümet ve iktidar partisi kaynakları, geçiş sürecinde yeni idarenin nasıl şekilleneceğinin bilinemediğine işaret ederek, “Taliban şu anda tek başına idareye gelebilecek mi? Afganistan içinde de Amerika yanlısı, Rus yanlısı taraflar var, Taliban içinde farklı kümeler var. O nedenle tavır almak için biraz bunların şekillenmesini beklemek lazım, şimdiden asker problemi, havaalaanı güvenliği bahislerinde çabukla adım atmak yanlışsız olmaz” görüşünü lisana getiriyorlar.

“Diyalog, tanıma manasına gelmez”

Taliban’la görüşülmesinin, yeni rejimi tanımaya dönük bir adım olarak değerlendirilmesinin de yanlışsız olmadığı belirtiliyor.

Kabil’i ele geçirmeden evvel Hamit Karzai Havaalanı’nın güvenliği konusunda temas kurulan Taliban’ın siyasi temsilcisinin Türkiye’ye davet edildiğini belirten kaynaklar, son gelişmelerin akabinde da farklı kanallardan irtibatın sürdüğüne işaret ediyorlar.

Getty Images

Afganistan’daki yeni rejime ait tanıma konusunda ise farklı bir prosedürün devrede olacağı, bu hususta memleketler arası toplumla hareket edileceği, hatta ortak tavır belirlenmesi konusunda da Türkiye’nin birçok ülkeyle temas trafiği yürüttüğü vurgulanıyor. Ayrıyeten Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun (BMGK) 1267 sayılı kararıyla ilan ettiği memleketler arası terör örgütü listesinden Taliban’ı çıkarıp çıkarmayacağının da bekleneceği söz ediliyor.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da gazetecilerin bahse ait sorusu üzerine, Taliban rejiminin tanınıp tanınmayacağı konusunda memleketler arası toplumla hareket edileceği iletisi verdi:

“‘Kapsayıcı bir hükümet kuracağız’ diyorlar. Sahiden kapsayıcı bir hükümet kurulacak mı kurulmayacak mı bunu görmemiz lazım. Memleketler arası toplumla birlikte hareket edeceğiz. Vereceğimiz bildiriler da atacağımız adımlar da koordine edilecek. Cuma günü NATO Dışişleri Bakanları toplantısı olacak. Memleketler arası toplumla birlikte koordine edip birlikte hareket etmemiz lazım. Şu anda evvelden bir karar vermek yanlışsız olmaz.”

Taliban’la irtibat kanallarını açık tuttuklarını belirten Çavuşoğlu, “gerek Kabil, gerek Doha üzerinden temaslarımız var” bilgisini paylaştı.

• Türkiye Afganistan’dan yeni bir göç dalgasıyla mı karşı karşıya?

Getty Images Pençşir vilayetinin merkezi Pazrek’te Taliban’a karşı Afgan güvenlik güçlerini destekleyen silahlı bir küme – 19 Ağustos 2021

Tezkerenin yenilenmesi gerekiyor mu?

Merak edilen hususlardan birisi ise Afganistan’daki yeni durumun, Türk askerinin ülkede kalabilmesi için Meclis’ten yeni bir tezkereyle yetki istenip istenmeyeceği. AKP kaynakları, , “teknik bir mesele” olduğunu, yeni gelişen duruma nazaran tekrar bir kıymetlendirme yapılabileceğini tabir ediyorlar:

“Şu anda askerlerimiz orada. Ancak Afganistan’da bir geçiş periyodu yaşanıyor. Bu periyodun netleşmesinin akabinde tezkere konusunda ne yapılacağına bakılır.”

Kaynaklar, Kabil havalimanının güvenliği konusunun hala kritik sıkıntı olduğu ve bu bahiste Türk askerinin tahliyeler konusunda değerli rol oynadığı, yalnızca Türk vatandaşlarının değil, diğer ülkelerden vatandaşların da tahliyesine yardımcı olduğuna vurgu yapılıyor.

“İdeolojiye değil, uygulamaya bakmak gerekir”

Türkiye’nin Afganistan’dan çekilme konusunda telâşlı olmamasının nedenlerinden birisi olarak da mümkün Türkiye’yi de yakından ilgilendiren “göç dalgası” gösteriliyor.

Afganistan’ın Çin ve Pakistan’la bağlarının nasıl şekilleneceğinin de kıymetli olduğuna dikkat çekerek, “Afganistan’ın huzuru, bizim de huzurumuz demek. İran, göç dalgasına karşı duvar örüyor. Yeni bir göç dalgasıyla karşılaşılmaması için Türkiye’nin görüşmeler yapması olağan karşılanmalı” görüşü lisana getiriliyor.

Taliban’ın şu anda bir terör örgütü olduğunu, lakin devlet sorumluluğu üstlenmesi halinde yapacağı uygulamaların değerli olacağı vurgulanıyor. Taliban’ın bilhassa yabancı misyon ve yabancı ülke askerlerine yönelik çok sert telaffuzdan kaçındığına dikkat çekilerek, “Taliban’ın ideolojisi tartışılabilir, fakat bizim ideolojiden bağımsız olarak uygulamalarına bakmamız gerekiyor” yorumu yapılıyor.