Kanunun Yarattığı çek Krizinin Genelgeyle çözümüne 'yasallık' Itirazı Geldi

Hüseyin GÖKÇE

ANKARA – Dün TBMM’de kabul edilen ve bugünkü Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Torba Yasası’nın Mayıs ayı boyunca çeklerin bankalara ibraz edilemeyeceğine ilişkin hükmü gün boyu bankacılık sistemini tıkadı.

İş dünyasından gelen yoğun talep üzerine Ticaret Bakanlığı öğleden sonra bir açıklama yaparak, bu tarihler arasında karşılığı olan çeklerin banka tarafından ödenebileceğini belirtti ve bu konuyla ilgili taraflara bildirim yapıldığını açıkladı.

Ancak gazetemiz yazarlarından Bumin Doğrusöz, yasa hükmünün çok açık olduğunu belirterek, bankaların ibrazı yasak olan çeki ödeyemeyeceğini söyledi.

Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, ilgili kanun maddesinin gerekçesine atıfta bulunulduğuna dikkat çeken Doğrusöz, “Gerekçenin esas alınabilmesi için kanunun muğlak veya yoruma açık olması gerekir. Ancak burada kanun doğrudan ibraz yasaktır demek suretiyle, net bir ifade kullanmıştır. Dolayısıyla lafzın açık olduğu yerde, yargı kararlarında belirtildiği gibi yorum yapılamaz” dedi.

Yasadaki ibraz yasağına rağmen ödeme yapacak bankanın çek borçlusuna karşı sorumlu olacağının altını çizen Doğrusöz, “Ödeme yapılan tarih ile 1 Haziran arasındaki süre için faiz kadar bir tazmin yükümlülüğü altına girebilirler. İbrazı kanun ile yasak olan ve ibraz edilemeyen bir çeki banka ödeyemez” dedi.

Jet onay gelmişti

TBMM’de kabul edildikten sonra jet hızıyla onaylanarak Resmi Gazete’de yayınlanan torba kanun düzenlemesinin 15’nci maddesi, dün öğleye kadar bankacılık sistemini çek yönüyle tamamen tıkadı. Düzenlemeye konu madde, 30 Nisan ile 31 Mayıs tarihleri arasında bankalara çek ibrazı yapılamayacağını cağını öngörüyordu.

Kanun maddesi çek ibrazını kesin olarak yasakladığı için, karşılığı olan çekler bile bankaya ibraz edilemediği için tahsilatı yapılamadı. Bankalar çekle ilgili takas işlemlerini de kabul etmediler.

Bunun üzerine, iş dünyası temsilcileri gerek sosyal medya üzerinden gerekse doğrudan ekonomi yönetimiyle temasa geçerek, durumun düzeltilmesini talep ettiler.

Madde yasaklıyor ama madde gerekçesiyle sorun çözüldü!

Torba yasanın ilgili maddesi çok açık şekilde (karşılığı olup olmadığına bakılmaksızın) çekin ibraz edilmesini yasaklıyordu. Gelen şikayetler üzerine Ticaret Bakanlığı yazılı bir açıklama yaparak, ilgili maddenin gerekçesine atıfta bulunuldu.

Açıklamada düzenlemenin, kapanma döneminde aksayan ödemeler yüzünden yasal takip yapılmaması amacıyla çıkarıldığı belirtilerek,

“Bu itibarla, düzenlemenin amacı ve gerekçesi de dikkate alınarak, ibraz süresinin son günü 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri arasına isabet eden çeklerin belirtilen tarihler arasında bankaya ibrazı halinde çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunması kaydıyla çekin ödenmesi, aksi takdirde 1/6/2021 tarihinden önce karşılıksızdır işlemi yapılmaması gerekmektedir. Bu hususta oluşan tereddütleri gidermek ve uygulama birliğini sağlamak üzere ilgili kurumlara bildirim yapılmıştır” denildi.

Öğleden sonra ise Ticaret Bakanlığı aynı içerikte bir tebliği de Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayınladı.

Bankalar takas sistemini 20’ye kadar açık tutma kararı aldı

Düzenleme ile sabah saatlerinde çek takas işlemini de tamamen durduran bankalar, Ticaret Bakanlığı’nın bu açıklamasının ardından takas işlemlerine başladılar. Bankalar, geç saatlere kadar takas işlemlerine devam ettiler.

Kim ne şikayette bulunmuştu?

TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu: Dün yapılan çek düzenlemesiyle ilgili karşılığı olan çeklerin de tahsil edilemediği şikayetleri geliyor. Karşılığı olan çeklerin ödenmemesi bütün sistemi kilitliyor. Bu sorunun acilen çözülmesini tüm iş dünyamız adına talep ediyoruz

Hisarcıklıoğlu, sosyal medyadaki bu paylaşımından yaklaşık 1 saat sonra, Ticaret Bakanlığı’nın duyurusunu paylaşarak, sorunun çözüldüğünü duyurdu.

ATO Başkanı Gürsel Baran: Kapanma sürecinde çek ödemelerinin ertelenmesi kararı ticari sistemin tıkanmasına yol açtı. Üyelerimiz, bankalar açıkken ve diğer ödemeler de yapılıyorken, çeklerin ödenmemesinin, hatta karşılığı varken ödenmemesinin sorun olduğunu iletiyor. Üyelerimiz adına çözüm talep ediyoruz

Bahçıvan: Çek tahsili ve icrası kararı, piyasalarda ciddi bir belirsizliğe yol açtı

İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, torba yasanın çek ibrazıyla ilgili hükümlerinin piyasada çok ciddi bir belirsizlik yaratarak ödeme kaosuna yol açtığını söyledi. Bahçıvan bu konuyla ilgili olarak şu açıklamayı yaptı:

“Düzenleme yapılırken bazı alanların eksik bırakılmasından dolayı yaşanan kaos, sektörlerimizde ciddi bir belirsizliğin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Her ne kadar saatler içinde bu konuda düzeltmeler yapılsa da, bu tür kararların gerçeklerle ve piyasaya yansıyacak olumsuzlukların önceden hesaplanarak yapılması önemlidir. Çünkü alınan bu kararlar, böylesine önemli bir süreci suistimal ederek kendi çıkarı için kullanmaya çalışan insanlara fırsatlar verirken, diğer yandan sanayicinin kendi finansal sorumluluklarını da aksatabilmektedir. Bugün birçok işletmenin kamuya, personeline, dış ticaretteki iş ortaklarına karşı olan finansal sorumlulukları devam ederken, çek ayağının tartışmalı ve tek taraflı olarak kesilmesi; en ciddi firmalarımızda dahi yaratacağı belirsizlikle, çok önemli bir açmaza neden olabilmektedir. Finans gibi bir dakikanın bile çok önemli olduğu biri konuda, bu tür uygulamaların sektör gerçekleri ve piyasa gerçekleri değerlendirilerek, sektörlerle iştişare edilerek ve bu hassasiyetler içerisinde ele alınarak bir karara bağlanması gerekmektedir.”

Düzenleme :

Torba yasa çeklerin 30 Nisan-31 Mayıs tarihleri arasında bankaya ibraz edilmesini yasakladı.

Yarattığı sorun:

Şirketler karşılığı olan çekleri bile bankaya ibraz edemediler, bu durum tüm nakit akışını bozdu. Bankacılık sistemini tıkadı.

Çözüm:

Ticaret Bakanlığı yasada ibraz yasağı diye kesin ifade olmasına rağmen, karşılığı olan çeklerin bankalara ibraz edilebileceğini belirterek, sorunun çözüldüğünü açıkladı.

Ticaret Bakanlığı bir de tebliğ yayınladı

Çek ile ilgili sıkıntıları genelge ile çözmeye çalışan Ticaret Bakanlığı öğleden sonra mükerrer Resmi Gazete’de bir te tebliğ yayınladı.

Tebliğde 30 Nisan ile 31 Mayıs tarihleri arasında çek ibraz yasağının bulunduğu belirtilirken, bu hükmün gerekçesinde kapanmanın ticari hayata olumsuz etkilerinin azaltılmasının amaçlandığına dikkat çekildi.

Tebliğde, düzenlemeyle Covid-19 salgın hastalığı nedeniyle uygulanan kısıtlama tedbirleri kapsamında çekini bankaya ibraz edemeyen alacaklının hakkının korunmasının yanı sıra borçlunun ödeme günü bu tarihler arasına denk gelen borçlarını 1/6/2021 tarihinden sonra ödeyebilmesine de imkân sağlandığı belirtilerek,

“a) İbraz süresinin son günü, 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri arasına isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler arasında bankaya ibraz edilmesi halinde, çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunması kaydıyla çek bedelinin ödenmesi gerekmektedir.

b) İbraz süresinin son günü, 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri arasına isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler arasında bankaya ibraz edilmesi ve çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunmaması halinde, 1/6/2021 tarihinden önce 5941 sayılı Çek Kanunu kapsamında karşılıksızdır işlemi yapılmayacaktır. 1/6/2021 tarihinden sonra ise söz konusu çeklerle ilgili gerekli işlemler yapılabilecektir” ifadeleri kullanıldı.

Kanunun yarattığı çek krizinin genelgeyle çözümüne ‘yasallık’ itirazı geldi