Teknoloji devleri arasında soğuk savaş! Apple ve Facebook neden düşman oldu?

Teknolojinin günümüzdeki iki devi Apple ve Facebook, 2014’ten beri ürünleri ve iş modelleri üzerinden kıyasıya rekabet halindeler. Bu rekabet hatta savaş, son aylarda bir yasal anlaşmazlığa dönüştü. Öyle ki, Apple’ın Facebook’u sahte haber sağlayıcı olarak nitelendirmesi ve kullanıcıları gözetlemekle suçlaması üzerine Facebook’un Apple’ı mahkemeye vereceği haberleri basına yansıdı.

Gelin olaylara en başından detaylı bir şekilde bakalım. İşte rekabetin başladığı zamandan beri yaşanan her şey…

Dünyanın en çok kazanan şirketlerinden Apple’ın CEO’su Tim Cook ve Facebook’un CEO’su Mark Zuckerberg arasındaki savaş 2014’ten beri devam ediyor. Aslında Facebook ve Apple arasında her ikisinin de teknoloji devi olması dışında başka bir ortak özellik yok. Apple’ın en büyük rakibi Microsoft iken Facebook’un en büyük rakibi ise Google olarak biliniyor.

Göz Atın

Met İçince Ne Olur? Fetamin İçmenin Zararları

Hangi Üniversiteye Gittiğimi Nasıl Öğrenebilirim 2024

Peki ama neden bu iki dev şirket ve başlarındaki insanlar rekabet halinde?

Zuckerberg ve Cook arasındaki çekişme Cook’un Facebook’un iş modelini eleştirmesiyle başladı. Apple CEO’su 2014’te Apple’ın veri gizliliğini anlattığı açık mektubunda “Bir internet uygulaması ücretsiz ise siz müşteri değil, ürünsünüzdür” ifadelerini kullandı ve ne olduysa bu sözlerden sonra oldu.

Facebook kurucusu Mark Zuckerberg, bu göndermeye karşı sessiz kalmayarak, “Apple telefon alınca onlar için değerli hale gelmiyorsunuz. Değerli olsaydınız Apple ürünlerinin fiyatları bu kadar uçuk olmazdı” şeklinde cevap verdi.

Cambridge Analytica skandalı ile kavga doruk noktasına ulaştı

Bu atışmanın ardından bir süre sessiz kalan taraflar, 2018’de yine Tim Cook’un sarf etiği bazı sözler üzerine karşı karşıya geldi. Cook, The Washington Post’tan Allie Caren’a verdiği röportajda, Facebook’un veri skandalı ile ilgili sorulara sert yanıtlar vererek sönmüş ateşi yeniden harladı.

Cook, “Facebook’un konumuna siz düşseydiniz ne yapardınız?” sorusuna, “Ne mi yapardım? Ben bu duruma asla düşmezdim” yanıtını vermişti. Sadece bununla da kalmamış, “Müşteriler bizim ürünümüz değil. Onlar bizim müşterimiz ve çok değerliler. Onların deneyimlerine ve gizliliğine değer veriyoruz. O sebeple de kişisel hayatlarını takibe almıyoruz” sözleriyle Facebook’a büyük bir taş atmıştı.

Facebook veri skandalı neydi?

2014 yılında Cambridge Üniversitesi araştırmacılarından Aleksandr Kogan, seçmenler hakkında ayrıntılı psikolojik profiller çıkarmayı amaçlayan bir anket uygulaması geliştirdi. “This Is Your Digital Life” isimli bu anket uygulaması, giriş yapan kullanıcılardan Facebook bilgilerine erişim izni istiyordu. Üstelik sadece sizin değil arkadaşlarınızın bilgilerini de sizin aracılığınızla topluyordu.

Bu uygulama sayesinde İngiltere merkezli bir özel istihbarat şirketi olan Cambridge Analytica, 80 milyondan fazla Facebook kullanıcısına ait bilgileri ele geçirdi. Bilgiler 2016 yılında yapılacak ABD seçimleri öncesi Donald Trump ve Ted Cruz gibi Cumhuriyetçi adaylar tarafından seçmenleri yönlendirmek için kullanıldı.

Kullanıcıların kişisel bilgilerinin izinsiz şekilde kullanıldığına dair ortaya çıkan skandalın ardından Facebook hisseleri tepetaklak oldu. Yaşananların ardından ABD Federal Ticaret Komisyonu, Facebook’un, Cambridge Analytica skandalı nedeniyle 5 milyar dolar ceza ödeyeceğini duyurdu. Bu meblağ bugüne kadar bilinen en büyük gizlilik ve veri ihlali cezası oldu.

Mark Zuckerberg’ten ‘Android telefon’ hamlesi

Şimdi, dönelim Facebook ve Apple arasında yaşananlara… Facebook’un içine düştüğü veri skandalıyla ilgili soruya keskin cevaplar veren Tim Cook, Zuckerberg’i bir hayli sinirlendirdi.

Öyle ki, 2018 yılında Mark Zuckerberg’in Tim Cook’un röportajından sonra ekibine “Apple’a acı çektirmeliyiz” dediği iddia edildi. Hatta Zuckerberg, Cook’un yorumlarından sonra o kadar sinirlendi ki, iPhone kullanan çalışanlarına Android’e geçmelerini söyledi. Üstelik bu istediği gizlemeye gerek de görmediler…

Facebook’tan yapılan açıklamada, “Tim Cook sürekli olarak bizim iş modelimizi eleştirdi ve Mark da kesinlikle onunla aynı fikirde değil. Uzun zamandır çalışanlarımızı ve yöneticilerimizi Android’i kullanmaya teşvik ediyoruz çünkü bu dünyadaki en popüler işletim sistemi” ifadelerine yer verildi.

iOS güncellemesi Apple engeline takıldı

Ağustos 2020’de, bir Facebook toplantısında Mark Zuckerberg, Apple’ı eleştiren bazı açıklamalarda bulundu. Bu eleştirilerin sebebi ise iOS cihazlardaki Facebook uygulamalarına gelen bir güncellemenin Apple engeline takılmasıydı.

Facebook, küçük işletmelerin uygulama içi satım alımlar ile ürünlerini pazarlamasına izin veriyordu. Bunun için iOS uygulamasına bir güncelleme getirildi. Güncelleme ile iOS kullanıcılarına satın alacağı ürünün altında “Ödeyeceğiniz ücretin yüzde 30’u Apple’a gider” mesajı gösterilecek, Android kullanıcıları ise “Facebook bu alışverişten hiçbir ücret almaz” mesajını görecekti. Çünkü Apple, Facebook’un ‘ App Store komisyon oranını düşürme’ talebini reddetmişti.

Zuckerberg durumu “Apple’dan yüzde 30 App Store komisyon oranını düşürmesini veya Covid-19 nedeniyle zorlanan eden işletmelerin tüm masraflarını karşılayabilmemiz için Facebook Pay’i sunmamıza izin vermesini istedik. Ancak Apple taleplerimizi reddetti ve KOBİ’lerin zor şartlar altında kazandıkları gelirlerinin yalnızca yüzde 70’ini alabilmelerine izin verdi” sözleriyle açıkladı.

Apple ise Facebook’a verdiği yanıtta, iOS uygulamasına yapılan güncellemenin kullanıcılara alakasız bilgiler göstermesini engelleyen bir App Store kuralını ihlal ettiğini söyledi. Apple, “Ödeyeceğiniz ücretin yüzde 30’u Apple’a gider” şeklindeki bilgi mesajını getiren güncellemeyi engelledi.

Bu yanıt üzerine Facebook tarafından bir açıklama daha geldi. Açıklamada, “İnsanların küçük işletmeler için harcadıkları paranın gerçekte nereye gittiğini anlamalarına yardımcı olmak istiyoruz. Ne yazık ki Apple, şeffaflık bildirimimizi yüzde 30 vergi civarında reddetti ancak bu bilgileri uygulama deneyiminde kullanılabilir hale getirmek için hala çalışıyoruz” ifadelerine yer verildi.

Yıl 2021: Rekabet hala devam ediyor

Bu yılın başlarında Tim Cook, Apple cihazlara getirilecek, “app tracking transparency feature” yani ‘uygulama izleme şeffaflığı’ isimli bir özellikle kullanıcıların verileri üzerinde daha fazla kontrole sahip olma imkanı vereceklerini açıkladı. Bu açıklama zaten bir türlü bitmeyen kavganın fitilini bir kere daha ateşledi. Zuckerberg, Apple’ın bu kararının Facebook’a açıkça zarar vereceğini belirtiyor.

iOS’un en güncel versiyonuyla gelen bu özellik, telefonlara yüklenen uygulamaların kullanıcılardan verilerini toplama ve takip etme izni almasını öngörüyor. Yani artık tüm uygulamalar için gizlilik ve güvenlik ayarının “varsayılan” olarak kullanılmıyor. Telefonun sahibi her bir uygulamanın hangi verileri takip edebileceğini tek tek belirleme hakkına sahip oluyor.

Bu yeni özellik iOS cihazlara indirilen başka uygulamaları da etkileyecek olsa da özellikle Facebook gibi reklamlarla gelir üreten bir şirket için oldukça ciddi bir sorun yaratıyor. Çünkü Facebook kullanıcılarına servis ettiği reklamları kişisel  ayarlara göre şekillendiriyor. Hatta şirketin reklam veren müşterilerine sunduğu en önemli vaatlerden biri reklamların hedef kitleye gösteriliyor olması.

Apple’ın hamlesinin hedefi ise kullanıcılar arasında gizliliği daha popüler hale getirmek. Öyle ki şirket reklam kampanyalarında kullanıcılarına, “Bazı şeyler paylaşılmamalıdır, iPhone gizliliğinizi korumanıza yardımcı olur” sloganıyla sesleniyor.

Apple’ın yeni uygulaması işletmelere zarar verecek mi?

Mark Zuckerberg’in “Apple bize açıkça zarar verecek” sözleri aslında çok da haksız değil. Çünkü bu yeni uygulama, Facebook dışında milyonlarca yerel işletmeyi de oldukça zor bir duruma sokabilir. Zuckerberg Apple’a yönelik tepkisini, “Rakiplerinin verileri kullanmasını neredeyse imkansız hale getirirken, kendileri veri toplamak için hakim pazar konumlarını kullanıyorlar. Mahremiyetle ilgili olduğunu söylüyorlar ama bu kesinlikle kârla ilgili” şeklinde ifade ediyor.

Apple, “Kullanıcılar verilerinin ne zaman toplandığını, hangi uygulamalar ve web sitelerinde paylaşıldığını bilmeli. Buna izin verip vermeme seçeneğine sahip olmalıdır” derken Facebook ise ısrarla değişikliklerin Facebook platformunda reklam veren küçük işletmelere zarar vereceğini savunuyor.

Öte yandan Facebook’un yakın zamanda Apple’a dava açacağı konuşuluyor. 2014 yılından beri süregelen iki teknoloji devinin savaşı, 2021 yılında da devam edecek gibi görünüyor.