Ankara-Riyad yakınlaşması: Otoriterleşmenin yükselişi

featured
Paylaş

Bu Yazıyı Paylaş

veya linki kopyala

Paha Akal

Türkiye’nin Cemal Kaşıkçı davasını Suudi Arabistan’a devretmesini, “Riyad için adeta zafer” kelamlarıyla pahalandıran Ortadoğu uzmanı Sebastian Sons, Ankara’nın bu adımı atarak Riyad’ın olağanlaşma için öne sürdüğü koşulu yerine getirmiş olduğu ve Erdoğan‘ın Suudi Arabistan ziyaretinin yolunun da bu sayede açıldığı tespitinde bulundu.

Gelişmelerin birebir vakitte bölgedeki otoriterleşmenin yükselişini simgelediğini, otoriter idarelerin güçlerini koruma edebilmek ismine safları sıkılaştırdığını aktaran Sons, “Otoriter idarelerin oluşturmakta oldukları ittifak pek doğal ki muhalefete, insan hakları savunucularına, gazetecilere şu bildirisi veriyor: Otoriter önderler günün sonunda işbirliği yapar, her türlü muhalefeti bastırır, bulundukları yerde onları bulur… Kaşıkçı cinayeti, ne yazık ki acımasız ve yırtıcı bir formda bu gücün gösterildiği dehşet verici bir örnek” diye konuştu.

Bonn merkezli Ortadoğu Araştırmaları Merkezi CARPO’nun kıdemli araştırmacılarından Dr. Sebastian Sons, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Arap başkanlarıyla yakınlaşma ataklarının gerisinde yatan nedenleri, Suudi Arabistan’a yapması beklenen ziyaretini ve bunun Ortadoğu’da tetiklemesi mümkün değişimi DW Türkçe’ye değerlerdirdi.

Rusya’nın saldırısı nedeniyle tüm dikkatler Ukrayna’ya çevrilmiş durumda. Fakat Ortadoğu da bölgesel güç istikrarlarını değiştiren, çok değerli gelişmelere sahne oluyor. Bu değişik gelişmelerden biri de Türkiye-Suudi Arabistan yakınlaşması. Arap ve Türk basınında yer alan haberlere nazaran Cumhurbaşkanı Erdoğan, bayramda Suudi Arabistan’ı ziyaret edecek. Aslında Erdoğan, bu ziyareti Şubat ayında gerçekleştireceğini açıklamıştı. Lakin ertelendi… Siz bu gecikmeyi neye bağlıyorsunuz?

Hatırlayacaksınız, aslında Türkiye ile Suudi Arabistan ortasında olağanlaşmaya dönük görüşmelerin yürütüldüğünü, kendisinin de bir ziyaret gerçekleştireceğini birinci olarak Erdoğan kamuoyuna açıklamıştı. Bu aslında şunu da gösteriyor, Türkiye’nin Suudi Arabistan’ın yatırımlarına, ekonomik işbirliğine duyduğu gereksinim, Suudi Arabistan’ın Türkiye ile ilgilerini olağanlaştırma gereksiniminden çok daha büyük, daha kıymetli ve ivedilik arz ediyor.  Ben yaklaşık bir ay evvel Suudi Arabistan’daydım. Orada edindiğim izlenim, Türkiye ile tekrar bağları tesis etmeye duyulan ilginin, Türk tarafının istekliliğine kıyasla daha az olduğu biçimindeydi. Riyad için Türkiye ile olağanlaşmanın en kıymetli kuralı, Cemal Kaşıkçı davasının Suudi Arabistan’a zamanıydı. Bu da geçen hafta gerçekleşti. Artık, Suudi Arabistan’ın kaidesi Türkiye tarafından karşılanmış, Erdoğan’ın ziyaretinin de yolu açılmış görünüyor.

Muhalif gazeteci Kaşıkçı’nın, 2018 yılında, Suudi Arabistan’ın İstanbul başkonsolosluğunda öldürülmesi, uzun müddettir Ankara ile Riyad ortasında gerginlik konusuydu. Türkiye’deki davanın artık apar topar Suudi Arabistan’a devredilmesi, mevzunun tüzel boyutlarıyla birlikte kamuoyunda tartışılıyor. Suudi Arabistan açısından bu husus neden olağanlaşma açısından en kıymetli kuraldı? Ankara bu adımı atarak hangi bildirisi vermiş oldu?

Türk tarafı bu kararıyla Suudi Arabistan’a Kaşıkçı davasını kapattığını, bunu Türkiye-Suudi ilgilerinde Riyad üzerinde baskı aracı olarak kullanmayacağı, araçsallaştırmayacağı garantisini vermiş oldu. Suudi Arabistan idaresi için Türkiye’nin Kaşıkçı davasını kapatması, sembolik olmaktan çok öte, adeta bir zafer. Zira Türkiye, bu kararla, Suudi Arabistan’a “biz bu mevzuda galip gelen taraf olamayacağımızı anladık, size gereksinimimiz var, bu nedenle karşılıklı ekonomik ve güvenlik çıkarlarına dayanan pragmatik bağlara dönelim” bildirisini vermiş oldu. Riyad da bu sayede bölgede marjinalleşmesine yol açan bu hususun kapandığını ilan etmiş, hem Türkiye’ye hem de tüm dünyaya “kimse içişlerimize karışmasın” bildirisini vermiş oldu.

Erdoğan’ın Suudi Arabistan ile olağanlaşma ismine attığı bu adım, neyin habercisi? Farklı bir periyoda, yeni bir dönüm noktasına mı tanıklık ediyoruz?

Evet. Aslında bu gelişmeler bölgede otoriterleşmenin yükselişini simgeliyor. Kaşıkçı cinayeti evrakının Türk makamları tarafından Suudi makamlara devredilmesi, bize bölgedeki otoriter idarelerin güçlerini koruma edebilmek ismine safları sıkılaştırdıklarını da gösteriyor. Kendi güçlerini, idarelerini koruma edebilmek ismine, daha yakın bir dayanışma içinde olmaları gerektiğini, rakip aktörlere, ortak düşman olarak gördükleri aktörlere karşı birleşmeleri gerektiğini düşünüyorlar. Aslında bu, Suudi Arabistan ve Veliaht Prensi Muhammed bin Selman tarafından son bir kaç yıldır izlenen bir siyaset. Yalnızca Türkiye ile değil, kendi komşu ülkeleriyle de bu yolda ilerledi… Bir yıl evvel Katar ile diplomatik bağların tekrar tesis edildiği “El Ula” deklarasyonu da bunu temsil ediyor. Zira Suudi Arabistan, ABD’yi artık emniyetli bir ortak olarak görmüyor, bu nedenle kendine başka partnerler arıyor ve çok alışılmış ki Erdoğan, Suudi Arabistan’ın beklentilerine karşılık verebilecek bir partner olabilir. İran’ın bölgedeki nüfuzuna karşı, Ortadoğu’da radikalleşme ve aşırıcılığa karşı, Türkiye bir karşı istikrar oluşturabilir.

Bu olağanlaşma sürecinde, otoriter idarelerin iktidarlarını sürdürme, bu maksatla dayanışma içine girmesinin belirleyici olduğuna işaret ediyorsunuz. Meğer Türkiye ile Suudi Arabistan ortasında ideolojik açıdan farklılıklar, dış siyasette rekabet, farklı çıkarlar ve öncelikler de kelam konusu…. Tespitinizi biraz açar mısınız? 

Bölgedeki başkanlar, güvenlik mevzuları, ekonomik problemler gibi  farklı nedenlerden ötürü siyasi idarelerinin geleceği konusunda, kendi güvenlikleri konusunda kaygı duyuyorlar. Üzerlerinde artan baskı o kadar büyük ki, birbirleriyle pragmatik, taktiksel ittifaklar oluşturmak dışında öteki bir seçenek görmüyorlar. Bu da ideolojik farklılıkların bir kenara bırakılmasına, pragmatizme dayanan bir yakınlaşmaya, yeni bir ittifak modeline yönelmelerine yol açıyor. Suudi Arabistan-Türkiye yakınlaşması bunun en bariz örneği. Ayrıyeten bölgedeki otoriter idareler, son bir kaç yıldır şunu fark ettiler: Artık ABD, bu rejimlerin güvenlik şemsiyesi olarak bölgede varlık göstermek istemiyor, bölgedeki varlığını azalttı. Batı dünyasının Ukrayna ve Rusya’ya odaklandığı, Çin ve Rusya’nın global aktörler olarak Körfez ülkeleri ve genel olarak bölge için ehemmiyetinin arttığı bu çok kutuplu dünyada, bölgedeki otoriter idareler, siyasi olarak ayakta kalabilmek, idarelerini, güçlerini koruma edebilmek için tekrar işbirliği yapmak zorunda olduklarını fark ettiler.

Ortaya koyduğunuz bu çerçeve, bu ülkelerde demokrasi, insan hakları ve özgürlükler konusunda çok karamsar bir periyoda işaret ediyor…

Ne yazık ki o denli. Otoriter idarelerin oluşturmakta oldukları ittifak pek natürel ki muhalefete, insan hakları savunucularına, gazetecilere şu iletisi veriyor: Otoriter başkanlar günün sonunda işbirliği yapar, her türlü muhalefeti bastırır, bulundukları yerde onları bulur… Kaşıkçı cinayeti, ne yazık ki acımasız ve yabanî bir biçimde bu gücün gösterildiği dehşet verici bir örnek… Tıpkı şeyin tekrarlanabileceğini düşünmüyorum. Lakin istihbarat örgütlerinin işbirliğine gittiği, bölge ülkelerinde toplumsal baskıların arttığı, gözetlemelerin yapıldığı, otoriterleşmenin farklı bir evresine geçileceğini, yeni bir baskı periyoduyla karşı karşıya olacağımızı düşünüyorum. Bölge başkanları siyasi güçlerini konsolide etmekten çekinmeyecek. Batı’da ise, bilhassa de Ukrayna krizi nedeniyle, bu kaygı verici gelişmelerin üzerine gidecek bir irade yok.

Türkiye’nin Suudi Arabistan ile alakaları olağanlaştırma arayışında, iktisatta yaşanan ağır problemlerin, güç fiyatlarındaki rekor artışın da tesirli olduğu belirtiliyor. Türkiye’de seçimler yakınlaşıyor, sizce Erdoğan yurt dışından kaynak sağlama arayışında Riyad’dan kendisine takviye bulabilir mi?

Suudi Arabistan partner olarak gördüğü ülkelere mali kaynak sağlıyor. Bunu Mısır, Sudan konusunda, son olarak da tansiyonlar sonrasında Lübnan’da gördük. Lakin yalnızca mali dayanak ya da yardımlar değil, yatırımlar da kelam konusu. Veliaht Prensi Muhammed Bin Selman tarafından yönetilen Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu’nun aktivitelerine baktığınızda, bunun Suudi Arabistan’ın yurtdışı yatırımlarının ana kaynağı olduğunu görürsünüz. Bu birebir vakitte rejimin gücünü koruma etme ve diğer ülkeler üzerinde tesirde bulunmanın aracı. Suudi Arabistan, petrolün ötesinde ekonomik yatırımlarını çeşitlendirme arayışında ve Türkiye çok alımlı bir pazar. Türkiye onlar için aslında ekonomik açıdan yatırım yapmanın çok mantıklı olduğu bir partner…   

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ramazan Bayramı’nda Suudi Arabistan’ı ziyaret edeceği, hatta bayram namazını Mekke’de Kral Selman ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile birlikte kılacakları haberlere yansıdı. Bu şimdi resmen doğrulanmadı, lakin şayet gerçekleşirse, bunun sembolik kıymetini size nazaran nedir? Nasıl bir bildiri verilmek isteniyor olabilir?

Bu, her iki taraf için de kendi kamuoylarında prestijlerini müdafaayı sağlayacak ülkü bir tahlil üzere görünüyor. Zira dini bir boyutu da bulunan bu atılım, her iki taraf için de, geçmişteki tansiyonların andından ziyaretin kamuoylarında kabul görmesini kolaylaştırıyor. Bu tıpkı vakitte, bölgenin “tartışmasız başkan ülkesi” olduğunu göstermek isteyen, bu rolü yine inşa etmek isteyen Suudi Arabistan’ın elini de güçlendiriyor.

Ankara-Riyad yakınlaşması: Otoriterleşmenin yükselişi

izmir escort

izmir escort

antalya escort

escort izmir

bursa escort

porno izle

türk porno

escort antalya

apkdownloadx.com

izmir escort

eskişehir escort

takipçi satın al

instagram takipçi satın al

tiktok takipçi satın al

tiktok beğeni satın al

gramtakipci.com.tr

smm panel

oyun forumu

antalya escort

istanbul escort

izmit escort

porno

escort beşiktaş

escort avcılar

istanbul escort

porno izle

izmir escort

porno izle

istanbul escorts