Farklı ülkelerin, iki doz aşı olmuş şahıslara ek bir doz daha aşı yapma eforunun altında, Delta varyantı korkusu yatıyor.
Lakin pekiştirme ya da destek dozu olarak tanımlanan ek dozların gerekliliği ve aktifliği konusunda kısıtlı bilimsel delil var.
Dünyanın büyük kısmı aşıya erişimde zahmet yaşarken, ek doz aşı, kamuoyunda tartışma yaratan bir mevzu.
Dünya Sıhhat Örgütü’den (WHO) Salgın Epidemiyoloji Uzmanı Mike Ryan, Covid-19 hastalığını batan bir gemiye benzettiği konuşmasında, “Başka insanları boğulmaya terk ederken, esasen can simidi olanlara ek can simitleri vermeyi planlıyoruz” dedi.
WHO, bahse ahlaki açıdan yaklaşıyor ve dünya nüfusunun daha fazlası aşılarla korunmadan evvel, hükümetlere pekiştirme dozlarını durdurması davetinde bulunuyor.
Pekala bilimsel ispatlar ne diyor? Peşiktirme dozuna karşı çıkanların ve destekleyenlerin argümanları ne? Ek dozları yapmanın vakti geldi mi, yoksa beklemeli miyiz?
Hangi ülkeler ek doz aşı öneriyor?
Kamboçya, Sinovac ve Sinofarm aşısı olanlara pekiştirici dozlara başladı
WHO’nun davetlerine rağmen, birtakım ülkeler birtakım kümelere pekiştirme dozu önermeye başladı.
ABD, yaşa ya da sıhhat durumuna bakılmaksızın, 2. doz Pfizer ya da Moderna aşısından 8 ay sonrasında ek doz aşıyı öneriyor.
Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai kentinde 2. dozların 6 ay sonrasında 3. doz aşı yapılabiliyor, yüksek risk gruplarındakilerde ise 2. dozun 3 ay sonrasında öneriliyor.
İsrail’de 2. dozlarını en az 5 ay evvel olmuş 40 yaşın üzerindeki herkese üçüncü dozlar veriliyor.
Şili, Uruguay ve Kamboçya’da; Sinovac ya da Sinopharm aşıları olanlara, yaşlılar ve risk altındaki kümeler öncelikli olmak üzere ek dozlar veriliyor.
Misal halde, Tayland ve Endonezya’da iki doz aşı olanların oranının yüzde 8 ve yüzde 12 olmasına rağmen, Sinovac aşısı olan sıhhat çalışanlarına 3. doz öbür bir aşı öneriliyor.
Türkiye’de Haziran sonunda başladı
Fransa ve Almanya, Eylül ayında 3. dozları önermeye başlayacak. İngiltere ise şimdi kesin bir karar almadı.
Türkiye’de de 14 Ocak’ta başlayan yaygın aşılamada Haziran sonunda 3. doz aşılamaya başlandı.
İki doz Sinovac aşısı vurulmuş bireylere pekiştirme dozu olarak tabir edilen 3. doz aşılar da tanımlandı. 3. dozda ise bireyler Sinovac ya da BioNTech aşısı olabildi.
Geçtiğimiz günlerde de Türkiye’de yabancı ülkelere seyahat edeceklere yönelik 4. doz aşı uygulamasına da başlandı.
Pekiştirme dozunu kıymetlendiren ülkeler ortasında, Brezilya, Güney Kore ve Hindistan da var lakin şimdi rastgele bir duyuru yapılmadı.
Aşılar ve Delta varyantı
Delta varyantı, aşılılara daha kolay bulaşabiliyor ve aşılılar tarafından daha kolay bulaştırılabiliyor
Bu programların gerisinde ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi’ne (CDC) nazaran daha evvelki varyantlara nazaran iki kat daha bulaşıcı görülen Delta varyantı korkusu var.
CDC tavsiyesinde, “Delta varyantıyla enfekte olmuş bireyler, bunlara iki doz aşı olanlar da dahil, hastalığı başkalarına bulaştırabilirler” deniyor.
Fakat aşılı bireylerin, virüsü daha kısa müddet bulaştırdığı vurgulanıyor. ABD Lideri Joe Biden, bu nedenle halka aşı olma daveti yaptı ve “Bizi yeni varyantlara karşı muhafazanın en güzel yolu” dedi.
Fakat, University College London (UCL) Eczacılık Fakültesi’nden Oksana Pyzik, pekiştirme dozlarını bu kadar erken devreye almanın “bilimsel temeli olmadığını” söyledi.
Pyzik BBC’ye yaptığı açıklamada, “Pekiştirme dozları Delta’ya karşı verilen bir çok reaksiyon ve ‘ne olur ne olmaz’ siyaseti” dedi.
Pyzik ayrıyeten, pekiştirici dozun gerekliliği ve hatta aktifliğini destekleyecek bir ispat olmadığını belirtti ve “Şu anda bağışıklığın azaldığına dair çok az data var. Fakat bu erken kademedeki datalar orta şiddetteki enfeksiyonlara karşı muhafazada bir azalmaya işaret ediyor, ağır hastalığa karşı değil” diye konuştu.
Ahlaki ikilem
WHO’dan Mike Ryan, daha çok sayıda aşısız insanın korunabilmesi için, pekiştirici doz programlarının durdurulması daveti yaptı
İsrail’deki bir çalışmada, 3. doz Pfizer aşısının 60 yaşın üzerindekilerin bulaşı ve hastalığı ağır geçirmeye karşı muhafazasını kıymetli oranda artırdığı saptandı.
Pfizer ve Moderna’nın yaptığı çalışmalarda da tıpkı sonuç alındı.
Lakin Dr. Pyzik bir kümede müdafaayı artırıp, başkasında aşılamayı geciktirmenin akla yatkın bir strateji olmadığını söylüyor.
Zira, Delta üzere telaş yaratan varyantlar, aşılamanın yaygın olmadığı ve toplumsal bulaşının yüksek olduğu yerlerden çıkabiliyor.
Dr. Pyzik, “Dünyayı aşılamayı ne kadar çok geciktirirsek, daha güçlü ve aşılara karşı dirençli varyantların çıkması mümkünlüğü artıyor” tabirlerini kullandı.
Pyzik ayrıyeten tüm yüksek gelirli ülkelerin 50 yaşın üzerindeki nüfuslarını aşılamaya karar vermesi halinde bunun için ek bir milyar doz aşı gerekeceğini de ekledi.
Bu ortada, Burundi ve Eritre’de aşılama hiç başlamadı. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde yetişkinlerin yüzde 0,01’i iki doz aşı oldu. Tanzanya’da bu oran yüzde 0,37, Nijerya’da ise 0,69.
Mısır ve Vietnam’da yüzde 2 dolayında. Afrika genelindeki aşılama oranı yetişkinlerde hala yüzde 2,5’un altında.
Dr. Pyzik, “Aşı ve varyantlar ortasındaki savaşta, pekiştirme dozları kısa, orta ve uzun vadede virüsten yana oluyor” dedi.
Katmanlı muhafaza
Uzmanlar, toplumsal aralık ve maske kullanımıyla ek müdafaanın hayati ehemmiyette olduğunu söylüyor
Delta’nın bulaşma ve aşılı şahıslar tarafından da bulaştırılmasına ait son datalar, kitlesel aşılamanın virüsü denetim etmeye kâfi olmayabileceğini gösteriyor.
Uzmanlar, Delta’yla gayrette yalnızca aşılara güvenmek yerine, virüse karşı bir müdafaa katmanı daha sağlayan kollayıcı tedbirleri almaya devam etmemiz gerektiğini vurguluyor.
Covid konusunda bağımsız tavsiye veren uzmanlar heyetinden modelleme uzmanı Christina Pagel de “Bence kapalı kamusal alanlarda herkes maske takmalı, bunlar öncelikle sizi değil başkalarını korumak için. Aşılı bireylere müdafaa tedbirlerinden özel muafiyetler verilmemeli. Zira başka insanlara Delta bulaştırabildiklerine yönelik ispatlar giderek artıyor” dedi.
Dr. Pyzik de “Pekiştirici dozlara en nihayetinde gerek duyulabilir. Lakin şu andaki datalar beni, düşük gelirli ülkelere gidebilecek aşı tedarikinin yolunu değiştirmeye ikna etmiyor” diyor ve ekliyor:
“Dünyanın büyük çoğunluğunda birinci dozlara gerçek ve acil bir gereksinim var. Yalnız hareket ederek, pandemiden çıkışın en değerli ve en yavaş yolunu seçiyoruz.“
![Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024](https://www.gundemtube.com/wp-content/uploads/2023/10/overwatch-2-steame-geliyor-baska-blizzard-oyunlari-da-yolda-vmLvKWNz.jpg "Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024")
