ŞANLIURFA – Karahantepe’deki insan betimlemeleri ve 3 boyutlu heykeller tarihe ışık tutacak

7 Şubat 2022, 13:02 yayınlandı

A+
A-

Paylaş

ŞANLIURFA (AA) – Neolitik periyodun değerli yerleşimleri ortasında yer alan Karahantepe’de gün yüzüne çıkarılan eserler, 11 bin yıl evvel yaşamış insanların sanatsal marifetlerini gözler önüne seriyor.

Şanlıurfa‘nın Haliliye ilçesi sonlarında kalan Karahantepe’nin tanıtımının Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy‘un da katıldığı merasimle gerçekleştirilmesinin akabinde Neolitik periyoda ilişkin kıymetli yapıtların bulunduğu ören yeri, tüm dünyanın dikkatini tekrar bu bölgeye çekti.

Karahantepe Ören Yeri Hafriyat Lideri Prof. Dr. Necmi Karul, AA muhabirine, Karahantepe’deki kazılara 2019 yılında başladıklarını, kısa müddette arkeolojik açıdan çok verimli iki dönem geçirdiklerini söyledi.

Hafriyatlar sırasında çapı 23 metreyi bulan bir binanın açığa çıkarıldığını ve bunun büyük bir kısmının ana kayaya oyulmuş durumda olduğunu, yüzeyden 5,5 metre derinliğe ulaştığı bilgisini veren Karul, bunun çok büyük bir mühendisliğin sonucu inşa edildiğini belirtti.

İnsan heykelleri dikkati çekiyor

Karul, Karahantepe’de şu ana kadar bulunan yapıtlarla Göbeklitepe‘de çıkarılan yapıtların birbirine benzerlik gösterdiğini lakin ayrıştığı noktaların da olduğunu lisana getirerek, şunları kaydetti:

“Karahantepe’de bugüne kadar yapmış olduğumuz hafriyatlarda beşere ilişkin betimlerin, 3 boyutlu heykellerin sayısı biraz fazla, sayısı fazla olunca da öne çıkıyorlar. Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nde bununla ilgili Karahantepe’de Neolitik İnsan Standı düzenlendi. Bu stantta de görülebileceği üzere çok sayıda insan başı, ikili insan başları ya da dikilitaşların üzerinde insan betimlemeleri üzere insan ögesinin sıkça işlendiği örneklerle karşılaştık. Bu tarafıyla Göbeklitepe ile farklılaşıyor lakin şu manaya gelmiyor, Göbeklitepe’de daha sonraki yıllarda ileride yapılacak hafriyatlarda insan betimlemeleriyle karşılaşılmayacağı ya da hiç olmadığı manasına da gelmiyor. Fakat bugüne kadar yapılan hafriyatlarda Karahantepe’deki insan heykelinin sayısının fazlalığı dikkati çekiyor.”

3 boyutlu leopar taşıyan insan heykeli

Prof. Dr. Karul, Karahantepe’de çıkarılan 3 boyutlu heykellerin en yeterli örneklerinden birinin de sırtında leopar taşıyan insan heykeli olduğunu söyledi.

“Dikkati çeken öge heykelde leoparın canlı betimlenmesi, bu çeşit hayvanlar biliyorsunuz Göbeklitepe’de de kabartma halinde, bir atak saldırgan durumunda betimleniyorlar.” diyen Karul, şunları lisana getirdi:

“Birinin sırtında canlı bir hayvan taşımasının manası farklı olsa gerek. Yeniden atak durumları ağzı açık, dişleri görünür formda betimlenmiş lakin bu kez bir insanın sırtında taşınır vaziyette, bunu yorumlamak çok güç. Ancak en azından şayet biz bir yorum yapacaksak Neolitik Çağ’ın yani günümüzün yaklaşık 11 bin yıl öncesinde insanların hayvanlarla kurdukları alakanın bugünkünden çok çok farklı olduğunu görmek mümkün. Gerçekten bu bağlantının bize nazaran çok da barışçıl bir ilgi olduğunu anlıyoruz zira etnografik örnekler de bunun gibisi birçok şeyi taşıyor.”

Yapıtların yapıldığı vaktin yazılı periyot olmadığını hatırlatan Karul, bu periyoda ilişkin eserler üzerindeki üslup yorumlarının büsbütün yorumu yapan arkeologları ya da bahse ilgi duyanları bağladığını söyledi.

Karul, bu periyotta insanların sanatsal marifetlerinin ne seviyede olduğunun ortaya çıkan yapıtlardan rahatlıkla görüldüğünü belirterek, “Artık 3 boyutlu, çok önemli manada şematik değil, gerçekçi bir üslubun benimsendiğini görüyoruz, bu da tahminen de Göbeklitepe ile karşılaştırmaktansa çok daha uzağa gidelim, 2. bin yıla, Hitit’e gidelim mesela, bu çeşit heykellerin benzerilerini bir neolitikte bu kadar eski bir periyotta, bir de çok sonra Anadolu için konuşuyorum, Hitit’te görüyoruz. Bu ortada rastgele bir şey olmadığı, boşluk olduğu manasına gelmiyor lakin (bulunan eserler) Neolitik Çağ’da insanların geldiği sanatsal hünerin, muvaffakiyetin, yeteneklerinin, beğenilerinin ne seviyede olduğunu kanıtlıyor.” diye konuştu.