TEMA Vakfı Doğal Varlıkların Korunması için Madenciliğe Kapalı Alanların Kanunlarla Belirlenmesini Öneriyor

25 Mayıs 2022, 15:23 yayınlandı

A+
A-

Paylaş

TEMA Vakfı, yakın vakitte Türkiye’de 24 vilayette yaklaşık 20 bin maden ruhsatının bulunduğunu ortaya koymuştu. Bu vilayetlerdeki ayrıntılı maden haritaları incelendiğinde, maden ruhsatlarının bütünsel bir bakış açısı olmadan ve kümülatif tesirler göz önüne alınmadan verildiği tespit edilmişti. Bu çalışmaların akabinde Vakıf, doğal varlıklarımızı, besin güvenliğimizi ve kültürel kıymetlerimizi tehdit eden madencilik faaliyetlerine karşı bir siyaset evrakı hazırlayarak madenciliğe kapalı alanların kanunlarla belirlenmesini önerdi.

TEMA Vakfı, 2019 yılından itibaren sürdürdüğü maden ruhsatlarının dağılımını gösteren harita çalışmaları sonucunda 24 vilayette (Çanakkale, Balıkesir, Muğla, Tekirdağ, Kırklareli, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak, Zonguldak, Bartın, Eskişehir, Karaman, Kahramanmaraş, Erzincan,Tunceli, Ordu, Tokat, Artvin, Erzurum, Bayburt, Şırnak, Siirt, Batman ve Sivas) yaklaşık 20 bin maden ruhsatının bulunduğunu ortaya koymuştu. Ruhsatların; ormanlar, korunan alanlar, tarım ve mera alanları ve kültür varlıkları ile alakasını inceleyen çalışmaların sonuçlarına nazaran vilayetlerin ortalama ruhsatlılık oranının 63 olduğu görülmüştü. Tabiatımızı, su ve toprak varlığımızı, besin sıhhatimizi ve besin garantimizi tehdit eden bu durum karşısında TEMA Vakfı, hazırladığı siyaset evrakını kamuoyuyla paylaştı. Dokümana nazaran Vakıf Birleşmiş Milletler’in farklı alt kuruluşlarının önerdiği ve öbür kimi ülkelerde de olduğu üzere madenciliğe kapalı alanların kanunlarla belirlenmesi gerektiğini tabir etti.

Statü ve nitelik gözetmeksizin her yerde madenciliğe müsaade veren mevzuatın, doğal varlıklarımızı, besin güvenliğimizi ve kültürel kıymetlerimizi muhafazaya yetmediğine dikkat çeken TEMA Vakfı İdare Heyeti Lideri Deniz Ataç; “Madencilik çalışmalarına yönetmelikler ve unsur kararları ile kısıtlamalar getirilmeye çalışılsa da, kolay kolay değiştirilebilen bu düzenlemeler doğayı ve insan sıhhatini garantisiz ve muhafazasız bırakmaktadır. Madencilik çalışmaları, binlerce yılda oluşan üst toprağın, geliştiği ana kayadan irtibatının koparılması, işletme sırasında kullanılan ağır su tüketimi ve neden olduğu kimyasal kirlilik ile; bulunduğu bölgede kalıcı sıhhat meseleleri, sosyo-ekonomik ve kültürel ömürde olumsuz tesirler bırakmaktadır. Madencilik faaliyetlerinin neden olduğu bu tehditlerin önlenmesi ormanların, korunan alanların, verimli tarım ve mera yerlerinin, içme suyu havzalarının, lokal kültürün ve yerleşim bölgelerinin madenciliğin zararlarından korunmasıyla mümkün olacaktır. Birleşmiş Milletler Etraf Ajansı (UNEP) tarafından belirtildiği ve birçok ülke tarafından da uygulandığı üzere madenciliğe kapalı alanları kanunlarla belirleyip, belirlenen bu alanlarda arama faaliyetleri de dahil rastgele bir madencilik çalışmasına müsaade vermemek, doğal varlıkları, biyolojik zenginliği, yaban hayatını, tarım ve mera alanlarını, kıyıları ve içme suyu havzalarını madencilik faaliyetlerinden müdafaanın tek yoludur. Kanun korumazsa maden yaşatmaz” dedi.

Madenciliğe Kapalı Alanlar Siyaset Dokümanı

TEMA Vakfı’nın hazırladığı Madenciliğe Kapalı Alanlar Siyaset Belgesi’ne nazaran; ekosistemin sürdürülebilirliği, biyolojik çeşitlilik, yaban hayatının devamlılığı, içilebilir su ile inançlı besine ulaşabilmek için aşağıdaki alanlar madencilik faaliyetlerine kapatılmalıdır:

Orman amenajman planlarında ana işletme maksadı; tabiat muhafaza, erozyonu tedbire, iklimi muhafaza, su üretimi, toplum sıhhati, estetik, ekoturizm ve rekreasyon, ulusal savunma ve bilimsel fonksiyonları yerine getirme olarak belirlenmiş orman alanları
Korunan alanların tümü;
1. 2873 Sayılı Ulusal Parklar Kanunu’na istinaden; ulusal parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları,
2. 2872 Sayılı Etraf Kanunu; Özel Etraf Müdafaa Bölgeleri
3. 4915 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu; Yaban Hayatı Muhafaza Alanları, Yaban Hayatı Geliştirme Alanları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları
4. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Muhafaza Kanunu; kültür varlıkları, tabiat varlıkları, sit alanları
Milletlerarası Kontratlarla Korunan Alanlar;
1. Biyosfer rezerv alanları,
2. Ramsar alanları
Bilimsel çalışmalarla belirlenmiş Değerli Tabiat, Kuş ve Bitki Alanları üzere Potansiyel Korunan Alanlar (Koruma statüsü kazandırılarak)
Tarım alanları;
1. 5403 Sayılı Toprak Müdafaa ve Arazi Kullanımı Kanununa istinaden; mutlak tarım toprakları, özel eser yerleri, dikili tarım yerleri ile büyük ovalar,
2. 4342 Sayılı Mera Kanunu kapsamında belirlenmiş endemik yahut ender bulunan lokal yayılışa sahip cinsler ile yaygın yayılışlı olmakla birlikte lokal coğrafik ırkların bulunduğu mera/otlak, çayır, yaylak ve kışlak alanları,
3. 3573 Sayılı Zeytin Kanunu ile hudutları çizilen zeytin alanları,
Tüm muhafaza araları ile içme suyu havzaları,
Sulak alanlar (Ramsar Alanları, ulusal ve mahalli ehemmiyete haiz sulak alanlar),
Kıyı alanları ve deniz müdafaa alanları (Deniz çayırlarının ve kumul alanlarına müdafaa statüsü kazandırılarak),
Bilimsel çalışmalarla belirlenmiş Kıymetli Tabiat, Kuş ve Bitki Alanları üzere Potansiyel Korunan Alanlar (Koruma statüsü kazandırılarak)