5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu kapsamında olanlar;
Bugün için emeklilik şartlarından birisi olan hizmet sürelerini memurluk statüsünde tamamlayanlar genel olarak 5434 e tabi memurlardır.
5434 sayılı Kanun kapsamında olanların emeklilik ikramiye hesaplanması, ödenmesi vb. gibi şartlar Madde 89 hükmündedir.
Madde hükmüne göre memurların hizmet sürelerine emekli ikramiyesi ödenmesinin birinci koşulu, mutlaka Sosyal Güvenlik Kurumundan emeklilik aylığı bağlanması lazımdır. Emeklilik ikramiyesi bağlanmayan memura emekli ikramiyesi ödenmez.
Madde kapsamındaki şartların detayı şu şekildedir;
-Maddenin genel kuralı emekli ikramiyesi ödenmesi için aylık bağlanmasını ilk şart olarak gösteriyor. Aylık bağlanmayan memur istifa ettiğinde ikramiye alamıyor.
-Maddenin diğer kuralı, memur istifa ettikten sonra veya daha önce memurluktan başka SSK.lı, Bağ-Kurlu hizmet olarak çalışması bulunuyorsa 1475 sayılı İş Kanunu Madde 14 hükmü uygulanıyor. Yani, istifa eden memurun 8 Eylül 1999 tarihinden önce göreve başlaması ve 8 Eylül 1999 tarihinden sonra istifa ettiği sırada da 15 yıllık sigortalılık süresi ile birlikte en az 10 yıl prim ödenmiş süresinin bulunması gerekiyor. Bu şartı bulunan memura aylık bağlandığında memurluk hizmet süresine emekli ikramiyesi ödenebiliyor. Yoksa ödenmiyor. 8 Eylül 1999 tarihinden sonra memur, işçi, esnaf olarak çalışmaya başlamışlarsa emekli ikramiyesi ödenmesi şartı değişiyor. Bu durumda, (1 ) 7000 gün hizmet süresi olacak veya ( 2 ) 25 yıl sigortalılık süresi olmak ve bu süre içerisinde 7000 gün hizmet aranmadan yalnızca 4500 gün hizmet süresi olması şartıyla ikramiye alabiliyor.
-Aylık bağlanmasında mutlaka memur olarak aylık bağlanması gerekmiyor. SSK.lı veya Bağ-Kurlu olarak aylık bağlanmış olsa da yine memurluk süresine emekli ikramiyesi ödenebiliyor.
-Memurun, memurluk hizmet süresi dışında SSK.lı veya Bağ-Kurlu hizmeti yoksa istifa ettiği tarihte değil de aylık bağlandığı tarihte memurluk süresine emekli ikramiyesi ödenebiliyor. Kadın ise 20 yılını, Erkek ise 25 yılını tamamlayıp emeklilik için gereken yaşını beklemek üzere istifa ederse bu memura SSK.lı, Bağ-Kurlu çalışmamak şartıyla emekli aylığı bağlandığı tarihte ikramiye ödenebiliyor.
-Memurlar istifa ettiklerinde Kurumları ve Sosyal Güvenlik Kurumu tazminat olarak bir ödeme yapmaz. Emekli ikramiyesi olarak Sosyal Güvenlik Kurumu belirttiğimiz koşullara göre ödeme yapar.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında olanlar;
Bugün için emeklilik şartlarından birisi olan hizmet sürelerini ağırlıklı olarak işçilik, esnaflık hizmetleriyle birlikte tamamlayan memurlar için emekli ikramiyesi ödenmesinde 5434 sayılı Kanun Ek Madde 82 hükmü uygulanır.
Bu hükümde de yine emekli ikramiyesi ödenmesi için mutlaka aylık bağlanmış olma koşulu aranır ve ayrıca emekli ikramiyesi ödenmesinde önemli şartın birisi de emekli aylığı bağlandığı zamanki son çalışma şeklinin mutlaka memurluk olması koşulu aranır.
Sonuç Değerlendirmemiz:
5434 sayılı Kanun Madde 89 ve Ek madde 82 hükümlerindeki şartlar bağlamında, kadın ise 20, erkek ise 25 yıl olan sadece emeklilik hizmet süresini tamamlayan memurlar, istifa ederlerse emekli ikramiyesi ödenmez, emekli ikramiyesi ancak emekli aylığı bağlandığında ödenir. Bu durum işçilere kıdem tazminatı ödemesinde (ödenen tutarların hesaplanma sisteminde olduğu gibi) farklılık gösterir, işçiler kıdem tazminatına hak kazandıklarında aylık bağlanmasa da bu tutarlarını alabilirler, ancak memurlar alamazlar.
Bu konuda bir değişikliğin yapılması ve 20 veya 25 yıl hizmet süresini doldurup görevinden ayrılanlara da emekli aylığı bağlanmasa da bu sürelerine emekli ikramiyesi ödenmesinin en azından işçilere verilen hak yönüyle bir eşitliğin sağlanacağını değerlendirmekteyiz.
