Nevşin Mengü: Bana Hiçbir Televizyon Bu Kadar Para Vermez

Berna Abik

Eski ana akım ekranlarda muhabirlikten gelen tecrübesi ve biçimiyle kendisine has bir yeri olan Nevşin Mengü, ana haberi sunduğu CNN Türk’ten ayrıldığı 2017 yılından sonraki süreçte ağırlıklı olarak toplumsal medyada devam eden deneyimini, T24 Yıllık için anlattı.

Ocak ayında dağıtılan T24 Yıllık 2022 sayısında yayımlanan söyleşiyi paylaşıyoruz…

Toplumsal medyada gazetecilik mesaisine de evrilen kişisel serüveniniz nasıl başladı?

CNN Türk’te ana haberi sunarken, ana haber öncesinde Twitter’da kısa Periscope yayınları yapmaya başladım. Şu haberler var, bunları konuşacağız diye anlatıyordum orada. Ruşen Çakır da dedi ki; haydi senin Periscope yayınlarını biz YouTube’a yükleyelim.

İlk o denli başladı aslında. Lakin sonra Periscope’ta yaptığım bir yayından hakkımda soruşturma açıldı. Çetin Altan’ın öldüğü gün, Çetin Altan’ın eski bir yazısını okudum. ‘Çizmeli Kedi’ masalına atıfta bulunuyor, “Bir gün bu kedinin sihirli çizmeleri giyip uçtuğu üzere, Türkiye de uçacak” üzere şeyler diyor. CİMER’e şikâyet edilmişim, “orada darbeyi kastetti aslında, çizme asker çizmesi, darbe çağrısı yaptı” diye. Doğan Grubu’nda çalışıyordum o vakit, hakkımda soruşturma açılınca onlar da “Bir daha yapma bu Periscope’u” dediler. Yapmamak zorunda kaldım fakat Twitter’ı faal kullanmaya devam ettim. YouTube hesabı da açmıştım, kenarda duruyordu. Ortada bir görüntü paylaşıyordum lakin sonra DW’nin online işlerinde çalıştığım için, onlarla anlaşmam münasebetiyle YouTube kanalıma iş yapmıyordum. Orasıyla da olan anlaşmamın içeriğini biraz değiştirip, kendi YouTube kanalıma sürat verdim.

Sizce YouTube ve gibisi yerlere kaymanın sebebi, Türkiye’deki politik rüzgârın gazetecileri patronsuz medya arayışına itmesi olabilir mi?

Alışılmış ki, motamot de o denli oldu. Çok da güzel ve iyi oldu benim açımdan. Olağan herkes benim kadar şanslı olmayabilir. Fakat bir daha da Allah düşürmesin bu türlü işverenlere plazalara. Zira patronlu medyada aslında anladığımız manada bir özgür piyasa iktisadı de yok. Devletin denetim ettiği bir piyasa var. Medya piyasası da birebir şekilde denetim ediliyor. Sen çok izlenen bir program ürettiğin için reklamı almıyorsun aslında. Şu anda Türkiye’nin en çok izlenen haber kanalı Halk TV, lakin izlendiği oranda reklam almıyor. Zira kimin kime reklam vereceğini devlet belirliyor. AK Parti iktidarı kendisine bir rejim kurdu. Bu rejime ahenk sağlayan işverenler kaldı, diğerleri gitti. Bu kadar kolay. Burada yer almak istiyorsan Cumhurbaşkanı Erdoğan’a büsbütün biat etmen gerekiyor. Ve o sana pastadan hangi hissesi uygun gördüyse ona tamam demen gerekiyor. Bu sisteme uyuyorsan varsın, uymuyorsan mahrum.

“Bizde işveren dediğin adam; kendi üzere düşünen iki tane yaşlı erkek bunak editörü genel yayın direktörü yapıyor…”

Siyasi ve bürokratik baskılar tamam, medya sermayesinin çarpıklığından kaynaklanan problemler da malum; pekala Türkiye’de gazeteciliğin, gazetecilerin kendilerinden de kaynaklı problemleri olduğunu düşünüyor musunuz?

Bu gazeteciler için de geçerli. Bu çarkın içinde yer alacağım, diyorsan varsın. Ancak alışılmış Türkiye’nin uygun makûs bir demokrasi geleneği var ve alternatif medya bir şekilde işliyor, işlemeyi sürdürüyor. Zati bu plaza dünyasında boş yere vakit kaybı var. Vakit öldürülüyor. Bunun yarısı çaya çıktım, kahveye çıktım, laklak. Hele oturmuş kurumlarda daha da makus. Senin iş yerinde verimli çalıştığın iki saat kardeşim, gerisi öykü. Bizde iş yapılmıyor, işten başka her şey var Türkiye’de.

Dünden bugüne medya işverenleri için birinci cümleleriniz neler olurdu?

Biz çok köylü bir milletiz, yani daha kentleşmeyi düzgün tamamlayamamışız. Bizde işveren dediğin adam –bir memleketler arası sermaye yoksa– KOBİ mantığıyla yönetiyor şirketleri. Bir tane adam evvelden deriden ayakkabı üretiyormuş, şimdi de televizyoncu diye başka bir şey üretiyormuş üzere, fark yok onun için. Baş bu. Vizyonlu bir işveren olsun, yenilikçi bir şey yapsın… O denli biri yok. Olmaz zati. Bunun için iki üç kuşak daha geçmesi lazım, o da Türkiye demokrasiye geçecek de ondan sonra tahminen bir kuşak onun içinde yetişecek de… Fakat o denli olur. Yoksa işveren dediğin adam kendi üzere düşünen iki tane yaşlı erkek bunak editörü genel yayın direktörü yapıyor, onlar da bunak bunağa takılıyor. Genç biri, “Ya şöyle yapsak, bunu denesek” dese, sen oradaki o ilişki ağlarını kıracaksın da, dediğini kabul ettireceksin de tahminen biri seni dikkate alacak da… Bu türlü bir sistem yok kurumlarda.

Nevşin Mengü: Bana hiçbir televizyon bu kadar para vermez

“Gazetecilikte yükselmek istiyorsan dedikodu yapacaksın”

Eski medya nizamını sıkıntılarından ayıklayarak hatırlayanlar az değil, sizin durduğunuz yerden nasıldı?

Evvelden de berbattı bizde Türk medyası. Çok düşük fiyatla çalıştırıyordu kaç sene. Herkes müdür. Sıyrılabilen bir köşe kapmış. Gazetecilikte yüzde 90 dedikodu yapıyorsun. Yükselmek istiyorsan dedikodu yapacaksın, işverene yakın duracaksın. Yoksa yükselemiyorsun.

Pekala, genç gazeteci yetişiyor mu?

Kim yetiştirecek? Bence çok genç insanların çok yaşlı insanlardan öğreneceği bir şey yok. Çok öğrenmek istiyorsan aç izle işte Vice News’u ya da başka bir şey. Usta çırak ilişkisi ne katacak sana? Bir şey katmaz. Kendim dahil.

YouTube’a geri dönelim. Yayınlarınızda otosansür uyguladığınız vakitler oluyor mu?

Alışılmış ki uyguluyorum, zira ucu sonu muhakkak olmayan bir Terörle Gayret Yasası hepimizin doruğunda dolanıyor. Daha yeni Metin Gürcan, rapor yazdığı için casuslukla suçlanıyor. Mesela çok kolay bir örnek vereyim. Erasmuslu bir arkadaşı yayına almıştım, Erasmus harçları yatmıyordu. Genç, bomba, mühendislik okuyan bir arkadaş… Anlattı, şöyle oldu bu türlü oldu diye ve sonra pek çok insan mail attı bize. “Erasmuslu öğrencilere maddi olarak yardımcı olmak istiyoruz” dediler. Sonra dedim ki; biz hiç girmeyelim o işe, yarın öbür gün bizi örgüte bağlarlar. Örgüt finansmanı filan diyebilirler zira Türkiye’de işin içine para girince…

Nevşin Mengü: Bana hiçbir televizyon bu kadar para vermez

Tam aksisi rehavete kapılıp ağzınızdan kaçırdıklarınız oluyor mu? Birine çok sinirlenmiştiniz mesela yayında, pişman oldunuz mu sonra buna?

Hayır, ben bilerek söyledim bunu. Bir anda sinirlendim filan değil alışılmış, kaç yıllık yayıncıyım. Bu saçları boş yere ağartmadık. Biz sonuçta habercilik yapıyoruz ancak bu işin bir de show business tarafı var. Bir adrenalin tutmaya çalışıyorum, yoksa TRT spikeri üzere, saat 15.00 Cumhurbaşkanı Erdoğan şunu yaptı… Bu türlü bir şey yok. Ben buna televizyonculuk yaparken de inanmıyordum. İnsanlar seni izlerken hem bilgilensin hem eğlensin hem bir heyecan duysun.

Görsel yayıncılık yapıyorsan, bu büyük ölçüde show business’tır. Yoksa sen dünyanın en değerli haberini bile insanlara anlatamıyorsan bu senin sorunun.

“Dijitali, yayıncılığın demokratikleşmesi olarak görüyorum”

YouTube neredeyse mecraların ‘ana akımı’ oldu, burayı tanınan yapan sihir nedir?

Televizyonda haber yok, bu kadar kolay. Bir de dijitalde büsbütün demokrasi var, yaratıcılığa çok açık. Televizyonda mesela kafanda bir program önerisi var. Gidiyorsun genel yayın direktörüne söylüyorsun, program müdürüne söylüyorsun. Onun başına yatacak da genel yayın direktörünün aklına yatacak da işveren da he diyecek de dıdısının dıdısı. Burada kendin yaparsın. Haber yahut müzik, ne bileyim ne istiyorsan. Yayıncılığın demokratikleşmesi olarak görüyorum ben bunu.

Bugüne kadar en çok görüntülemeyi hangi görüntü aldı?

En çok ‘Efsane geri vitesler’ izlenmiş. “Cumhurbaşkanı Erdoğan evvelce ne demişti sonra ne dedi” diye bir potpuri yapmıştık. Her gün canlı yayınlar yapıyorum, onlar bizim katalizörümüz, ana gelir kaynağımız. Lakin onun dışında biraz daha evrak haber görüntüleri hazırlamaya çalışıyoruz bir yandan da. Ortada haber-belgesel görüntüler da hazırlıyoruz. Yani gazeteciliğin özü olan alandan da işler koyuyoruz.

Nevşin Mengü: Bana hiçbir televizyon bu kadar para vermez

YouTube’dan çok para kazanıyor musunuz?

Kazanılıyor lakin alışılmış çoktan kastın ne?

“Nevşin de parayı buldu, televizyonda olsa yeniden bu kadar kazanırdı” diyebilir miyiz?

Bana hiçbir televizyon bu kadar para vermez. Bunu açıklıkla söyleyeyim. Bu işte parayı takip edeceksin. Dünyada trend nereye gidiyor, para dijitale kaydığına nazaran bu iş değişiyor. Televizyonda kalsam bunun onda birini tahminen kazanacaktım. Bunların hepsi benim param değil doğal, bir şirket kurdum sonuçta. Birlikte çalıştığım arkadaşlara telif ödüyorum, dışardan arkadaşlara telif ödüyorum, Küçük bir şirket döndürüyorum. Başka birini alamıyorum, zira korkuyorum. Zati Türkiye’de o denli bir vergi sitemi var ki, sistem “sen kimseyi işe alma” diyor. Bir kişinin olağanda maliyeti bana bir olacaksa, vergiyle bir arada üç olacak. Bu türlü aptalca bir sistem olmaz.

“Türkiye’deki vergi sistemi “Sen kimseyi işe alma” diyor

Gelir modelleriniz neler?

Ortaya reklam almak var mesela. Youtube’un farkı şu; diyelim ki televizyonda beşerler reklam vermeye korkuyorlar. YouTube’da ise reklamı YouTube’a veriyor. YouTube da kendi yerleştirmiyor bu reklamları. Yani orada bir Ahmet var da “Dur şu reklamı Nevşin’e vereyim” demiyor. Bu büsbütün yapay zekâ. Böylelikle hükûmet baskısının bir tık ötesine geçilmiş oluyor. Lakin sponsorluk gelmiyor iş dünyasından, izliyorlar fakat sponsor olmak istemiyorlar. Bir de doğal izleyicilerin katkıları var. YouTube’da çeşitli modeller var, ilgilenen izleyiciler için iç siyasetteki kulis haberlerini ve dış haber görüntüleri hazırlıyoruz. Bunları ayrıyeten yapıyorum ve izlemek için ekstra bir para ödemen gerekiyor. Yalnızca takviye olmak için de para ödeyenler var. İzleyici katkısı da çok değerli, aşağı üst gelirin yüzde 20’sini oluşturuyor.

YouTube Türkiye’de beş kere erişim pürüzüne takılmıştı. Tekrar yasaklanabilir mi, yasaklanırsa başka planınız var mı?

Olur, her şey olur. Olmaz diye bir şey yok Türkiye’de. Ne bileyim Twitch’e filan geçeriz.

Bir periyot ‘Trend Topic’ isminde bir podcastiniz vardı. Podcast işinden neden vazgeçtiniz?

Zira onun gelir modellemesini biz beceremedik. Çok uğraşıyordum ben onun için. O hafta ne olduğunu derliyorsun, kim ne demişti tek tek dinliyorum, görüntüden sesleri alıyorum, yazıyorum filan bayağı iki günümü alıyor. Ancak kimse sponsor olmak istemiyor. Podcastin de başka bir geliri yok, sponsorun olmak zorunda. E şimdi ben de bedavaya onu yapacağıma, YouTube’da kendime ekstra iş yaparım, belgesel görüntüleri yaparım, diye düşündüm açıkçası.

2022’de YouTube’taki habercilik için beklentileriniz neler?

Seçim haline girdikçe izlemeler artar. Zira televizyonlarda haber olmadığı için, her yorumcu televizyona alınmadığı ve çıkmadığı için beşerler biraz daha tarafsız ve daha kapsamlı haber için daha fazla YouTube izleyecektir.