Türkiye’de enflasyon mart ayında resmi olarak yüzde 60’ı geçerek son 20 yılın doruğuna ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) nazaran tüketici enflasyonu yıllık bazda yüzde 61,14’e çıkarken aylık enflasyon yüzde 5,46 olarak ölçüldü.
Resmi datalara nazaran yıllık artışın en fazla olduğu ana küme yüzde 99 ile ulaştırma oldu.
Artış, besin ve alkolsüz içeceklerde, yapılan KDV indirimlerine karşın yüzde 70’i, mesken eşyasında yüzde 69’u buldu. Pekala enflasyondaki yükseliş neden durdurulamıyor?
“Tarım eserleri yerli olmaktan çıktı”
DW Türkçe’ye konuşan İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Levent, “Bütün tarım eserleri neredeyse güç ve gübre münasebetiyle dış şoklara açık hale geldiler. Yani maliyet yapısı itibariyle yerli eser olmaktan neredeyse çıktılar. O vakit da Türk lirasında yapay olarak yaratılan asıl çok değersizleştirme ziraî eserleri vuruyor” diyor. Levent, nüfusun İstanbul ve Ankara üzere vilayetlerde olmasının da besine taşıma ve depolama maliyeti yüklediğini söz ediyor.
Uzun vakittir besin endeksinin enflasyon endeksinin üzerinde seyrettiğine işaret eden Levent, besin sorunu çözülmediği sürece sorunun devam edeceğini vurguluyor.
Enflasyonun yüzde 60-65 ortasında olan beklentilerin alt sonuna yakın olarak açıklandığını belirten Levent, bilgilerde şaşırtan olanın ise sıhhat kümesinde gerçekleştiğini söylüyor. Şubat ayında ilaç fiyatlarına yeni düzenlemenin yapıldığını hatırlatan Levent, “Aslında sıhhatte yüzde 35’lik bir artış gözüküyor. Fakat ilaçtaki fiyat artışının çok yüksek oranlı olduğunu düşünecek olursak biraz daha yüksek bir artış bekliyorduk. Gelecek aylarda sıhhatin biraz daha genel enflasyon oranını arttıracak halde yükselmesi beklenebilir” diyor.
ENAG: Enflasyon yüzde 142’nin üzerinde
Bir küme akademisyenin oluşturduğu Enflasyon Araştırma Kümesine (ENAG) nazaran ise enflasyon yüzde 142’nin üzerinde.
TÜİK’e nazaran Mart’ta fiyatı en çok artan eser yüzde 30’un üzerinde artışla motorin olurken, akaryakıt fiyatı yüzde 24,4, kömür yüzde 23,5, kuru soğan yüzde 21, kentler ortası otobüs fiyatı yüzde 20 arttı. Kıvırcık ve beyaz lahanada fiyat artışı yüzde 17’yi geçerken, portakal yüzde 16,4, mantar yüzde 15,5, kuzu eti yüzde 15 fiyat artışı yaşadı.
Maaş artırımları eksiye düştü
Sene başında minimum fiyat, memur maaşları ve emekli aylıklarına yapılan artırımlar da resmi enflasyon karşısında eksiye düştü. Bu yıl için net minimum fiyat, yüzde 50’ye yakın artırımla 4253 lira 40 kuruş olarak belirlenmişti.
DW Türkçe’ye konuşan çalışma iktisadı uzmanı Özgür Müftüoğlu, enflasyon yükselişi karşısında fiyatların sabit kaldığını vurguluyor. Müftüoğlu, “Türkiye’de fiyat artışları biliyorsunuz Aralık’ta açıklanmıştı. Ocak’tan itibaren geçerli olmuştu. Bir yüzde 50’lik artış yapılmıştı, ki o geçen yılın enflasyonunu dahi karşılamıyordu. E artık doğal daima olarak bu fiyatların eridiğini görüyoruz. Bu süreç karşısında hükümetin rastgele bir tahlili yok” diye konuşuyor.
Türkiye’de geçen haftalarda yıl ortasında taban fiyata artırım yapılacağı beklentisi artmıştı. Lakin Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, gündemlerinde bu türlü bir mevzunun olmadığını belirterek artırıma kapıyı kapattı.
Üretici fiyatları yüzde 115 arttı
TÜİK’e nazaran Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksi de yüzde 115’e yaklaştı. Üretici maliyetlerinin giderek arttığına dikkat çeken Müftüoğlu, bunun da enflasyonun gelecek periyotta sürat kesmeden devam edeceğini gösterdiğini söz ediyor.
Bütün bunlara karşılık toplumda reaksiyon de olmadığını lisana getiren Müftüoğlu, “Toplumdaki sessizliği otoriter rejime bağlamak mümkün, demokrasinin olmadığı bir süreç içindeyiz. Muhalefet partileri de bir tahlil sunmuyor, sendikalar büyük ölçüde sessizliğini koruyor. Eğer buna karşı bir reaksiyon gösterilirse bir yerde duracak ve öteki birtakım siyasetlerle bu süreçlerdeki dengesizlik tahminen giderilmeye çalışacak fakat aksi halde maalesef bu enflasyon süreci içerisinde birileri çok zenginleşirken birileri de yoksullaşmaya devam edecek” diyor.
“Enflasyon yüzde 80-85’i görecek”
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, iki hafta önce enflasyonda düşüşün yaz aylarında başlayacağını söylemişti. Pekala bu öngörü ne kadar gerçekçi?
Prof. Levent, Bakan Nebati bu öngörüyü yaparken düşme aksiyonunun nasıl gerçekleşeceğine ait bir argüman sunmadığını belirterek “O vakit Sayın Nebati’nin bir kendine mahsus dileği olarak görüyoruz. Şayet iktisat idaresi bozucu bir tesirde bulunmazsa yıllık ortalama enflasyonun yüzde 60’ların üzerinde olacağını düşünüyorum. Bu da şu manaya gelir. Bir 80’leri 85’leri görürüz. Tepe olarak ondan sonra düşmeye başlar” diyor.
“Faiz artırımı tek başına kâfi olmaz”
Gelinen noktada faiz artırımının enflasyonun düşmesi için tek başına kâfi olmayacağını düşünen Levent, “Bilimsel olarak mevzuya yaklaşabilen takımların işbaşına gelmesi gerekiyor. Bu takımların da bu iktidar bünyesi içerisinde çalışabilmesi mümkün değil. Zira Sayın Cumhurbaşkanı defaatle bu cins takımlarla bir arada çalışamayacağını ilan etti. Aslında en son işte hekimler için söyledikleri ‘giderlerse gitsinler biz de yenilerini koyarız’ falan üzere bir laf etti. Yani yetişmiş iş gücüne kıymet vermediğini pek çok yerde pek çok kere beyan etti” sözlerini kullanıyor.
Türkiye’de yüksek enflasyonun yanı sıra ekonomik sakinliğin da yaşandığını lisana getiren Levent, anti-enflasyonist bir programın yanı sıra gelirleri düzenleyecek maliye siyasetinin da uygulanması gerektiğini, bunun için de Türkiye’nin 60-70 milyar dolar kaynağa gereksinimi olduğunu vurguluyor.
KESK’ten ek artırım talebi
Kamu İşçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) da bugün yaptığı açıklamada enflasyon nedeniyle ek maaş artırımı talep ettiklerini duyurdu.
KESK Eş Lideri Mehmet Bozgeyik, “İğneden ipliğe, ekmekten suya, artırım sağanağı sürat kesmeden devam ediyor. Resmi enflasyon bile yılın üç ayında yüzde 22,8 arttı. Yaşadığımız gerçek enflasyon ise bunun en az iki katı. Hasebiyle bu şartlarda hiç kimsenin altı milyon kamu işçisinin ve emeklinin yılın başında yapılan yüzde 7,5 sefalet artırımı yetinmesini istemeye hakkı yok. Temmuz ayını beklemeden tüm kamu işçilerinin, emeklilerin maaşları insanca yaşamaya yetecek düzeye çekilmeli” sözlerini kullandı.
Uzmanlara nazaran enflasyondaki yükseliş sürecek. Bu da emek gelirlerinin daha da aşındığı bir tabloya neden olacak.
Pelin Ünker
![Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024](https://www.gundemtube.com/wp-content/uploads/2023/10/overwatch-2-steame-geliyor-baska-blizzard-oyunlari-da-yolda-vmLvKWNz.jpg "Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024")
