İş Bankası Genel Müdürü Ortan: Pandemiden çıkışla ilgili bir ekonomik istişare şurası oluşturulması yararlı olur

“FED ekonomiyi destekleyerek en az hasarla bugüne gelinmesine öncülük etti”

Hakan Ortan, Amerikan Merkez Bankası’nın (FED), daha salgın başlarken çok süratli hareket ettiğini, global kriz deneyiminden de faydalanarak yerinde, bahadır kararlarla ekonomiyi destekleyerek en az hasarla bugüne gelinmesine öncülük ettiğini kaydetti.

“Hakkını vermek lazım, Fed, global krizde olduğu üzere bu mevzuda da herkesten evvel birinci adımı attı. Avrupa Merkez Bankası ve öbür merkez bankaları onu takip etti” diyen Ortan, Fed’in şu anda kelamlı yönlendirmeleriyle tekrar başka merkez bankalarına öncülük ettiğini söyledi.

Ortan, devamla şöyle devam etti:

“Sözlü yönlendirmeleriyle çok net bir formda; ‘şu anda enflasyonun yüksek olduğu lakin enflasyonun yükselmesine neden olan sürecin durduğu ve devam etmeyeceği, bu doğrultuda yüksek enflasyonu süreksiz olarak gördükleri ve radikal bir aksiyon almalarına gerek olmadığı’ konusunda güçlü bir sinyal verdi. Böylelikle varlık alımı programının azaltılması konusunun önümüzdeki periyotta tartışılabileceğini söyleyerek piyasaları sakinleştirmeyi başardı. Bu durumun, herkese vakit kazandırdığını ve her ülkeye kendi içinde düzeltmesi gereken problemler açısından fırsat yarattığını düşünüyorum. Lakin bu imkanlar ebediyen sürmeyecek. Fed de bir mühlet sonra çıkış stratejisinin daha net bağlantısını yaparak varlık alım programını azaltmak ve sonrasında da faiz artırımına gitmek durumunda kalacaktır. O vakit da yönetmemiz gereken kıymetli riskler kapıda bizi bekliyor demektir. Bu riskler gerçekleşmeden, hala vaktimiz varken, bizim bir an önce tedbirlerimizi almamız ve yeni konjonktüre hazırlanmamız gerektiğine inanıyorum.”

“Bir inanç artışı olduğunu görüyorum”

Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Ortan, Türkiye iktisadında kur ve enflasyon tarafındaki baskının yapısal bir sorun olarak varlığını sürdürdüğünü vurguladı.

Kur ve enflasyon üzerindeki baskıyı çarçabuk çözebilecek durumda olunmadığını belirten Ortan, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Çünkü bunlar, yapısal meselelerimize işaret ediyor. 2013’ten bu yana baktığımızda, kimi vakit bize has nedenlerle kimi vakit da global nedenlerle döviz kurlarında çeşitli ataklar yaşadık. Döviz kurlarındaki ataklar, kurlardan fiyatlara geçiş tesirinin güçlenmesine neden oluyor. Artan döviz kuru geçişkenliğinin yanı sıra güçlü tüketim iştahımız ve ithal girdiye bağımlılığımız süratli büyümeye çalıştığımız devirlerde enflasyondaki yükselişi de beraberinde getiriyor. Global ölçekte emtia fiyatlarındaki artış da enflasyonist sürecin yönetilmesini daha güç hale getiriyor.

Nisan ayında genel müdürlük misyonumu devraldıktan sonra verdiğim röportajda, ekonomik zorlukların nasıl aşılacağının reçetesi sorulduğunda ‘kararlı ve istikrarlı bir duruşun, öngörülebilirliğin ve özgür piyasa dinamiklerine güvenmenin önemine’ vurgu yapmıştım, bunlara muhtaçlığımız olduğunu söylemiştim. Bugün de hala birebir fikirdeyim. Öngörülebilirliği sağlamanın, kararlı ve sabırlı duruşun ve özgür piyasa dinamiklerine güvenmenin bu reçetenin anahtarı olduğunu düşünüyorum. Bu mevzuda da uzaklık katetmeye başladığımızı büyük bir memnuniyetle görüyorum. Zira mart ve nisan ayları, her şeyin çok süratli değiştiği bir periyottu. O günden bugüne iktisat siyaseti idaresi açısından büyük bir değişikliğin olmadığı, sıkı para siyasetinin korunması suretiyle risklerin yönetilmesinin amaçlandığı bir periyot yaşadık. Buna aşılama konusundaki olumlu gelişmeler de eşlik etti, aşılama süreci hızlandı. Okulların yüz yüze eğitimle açılacağı konusu net ve güçlü bir halde söz edildi. Cari süreçler istikrarının; ihracatın artması ve turizm gelirlerinin tekrar ivmelenmesiyle bir arada lehimize olacağını; cari istikrarın daha olumlu seyrettiği bir konjonktürde Merkez Bankası’nın tekrar rezerv biriktirme fırsatı bulacağı bir döneme geçeceğimizi düşünüyorum. Yatırımcı; ekonomik parametrelere bakan, ekonomik parametreleri pahalandıran ve enflasyonda bir düşüş eğilimi görmeden faiz oranlarını indirmeyen bir Merkez Bankası olduğunu hissetti. ‘Merkez Bankası Lideri değişince sanki para siyasetinde bir gevşeme olur mu’ tasası yatıştı. Bu değerli bir test süreciydi, bu süreçten geçer not aldığımızı düşünüyorum. Münasebetiyle ben bir itimat artışı olduğunu ve birinci adımın gerçekleşmeye başladığını görüyorum. Burada sabırlı duruşun devam etmesinin çok değerli olduğunun altını çizmek istiyorum.”

“Fırsatı kaçırmamak, heba etmemek gerekiyor”

Hakan Ortan, enflasyondaki mevcut yüzde 19’luk düzeye rağmen TCMB tarafından yayımlanan Piyasa İştirakçileri Anketi’ne nazaran ağustosta 12 ay sonrasına ait tüketici enflasyonu beklentisinin temmuza nazaran düşüş kaydederek yüzde 12,48 olduğunu hatırlattı.

Bu güzelleşmenin, çok hudutlu olmakla birlikte dikkate kıymet olduğunu vurgulayan Ortan, “Mevcut duruşumuz bozulmaz devam ederse baz tesirinin de katkısıyla enflasyonu bu yılın sonunda yüzde 16, gelecek sene de yüzde 12-13 düzeylerinde görebiliriz. Beklemeden birtakım kararların alınması durumunda; o noktada artık kimse bir reçete veremez, reçete verilemeyecek yerlere gelebiliriz. Bu nedenle ben bu hudutlu güzelleşmenin değerli olduğunu düşünüyorum. Evet, istek edilen ölçüde olmayabilir lakin sürdürülebilir ve istikrarlı büyüme ile istihdam yaratılması, faiz oranlarının gerilemesi, üreticinin desteklenmesi, finansman yükünün hafifletilmesi, yeni yatırımların önünün açılması ve olumlu bir iklime dönülmesi konusunda bir fırsat görüyorum. Umarım bu fırsatı bu kere kaçırmayız, âlâ kıymetlendiririz. Fırsatı kaçırmamak, heba etmemek gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Sene başında, ülke iktisadının bu yıl yüzde 3,5 büyüyeceğini öngördüklerini, bu öngörüyü en az yüzde 6 olacak halde revize ettiklerini belirten Ortan, enflasyonda süratli bir düşüş olmayacağı lakin son çeyrekte baz tesirine bağlı bir düşüş görüleceği ve sene sonunda enflasyonun yüzde 16’ya ineceği beklentisinde olduklarını söyledi.

Bunun Merkez Bankası’na faiz oranlarında indirim imkanı sağlayacağını vurgulayan Ortan, “Piyasaların bunu fiyatladığını düşünüyorum. Sürpriz bir şey olmayacak. Bu halde faizin indirildiği, piyasa ile çatışmayan ve faiz indiriminin kurlarda artışa neden olmadığı bir konjonktürün; hepimize moral vereceğini, izleyen periyotta enflasyonun aşağı taraflı hareketinin hızlanmasına imkan sağlayacak yolu açacağını düşünüyorum. Yüksek faiz ortamından bankalar olarak bizlerin de şikayetçi olduğumuzun altını çizmek istiyorum. Zira biz kredilerimizi ortalama 3 yıl vadeli veriyoruz, öte yandan mevduatın vadesi 1-2 ay civarında. Bu demek oluyor ki geçen sene düşük faiz ortamında verdiğimiz kredileri, mevcut durum prestijiyle her ay yüzde 19’dan fonluyoruz.” sözlerini kullandı.

“Sorunlu krediler tarafında ek bir bozulma, ek bir risk görmüyorum”

Hakan Ortan, bankacılık bölümünün faal kalitesinde bir güzelleşme olduğunu, sıkıntılı krediler tarafında ek bir bozulma ve ek bir risk görmediğini vurguladı.

Problemlerin artmadığını, aksine meselelerin çözüldüğünü ve o çözümlenen problemlerle kredilerin tekrar yapılandırıldığını anlatan Ortan, “Yapılandırılmış olan krediler, müşteriye işlerinin tekrar karlı hale gelmesi konusunda değerli bir vakit kazandırıyor. Münasebetiyle vatandaşımıza, vatandaşımızın işine ve karlılığına yansıması için gereken süreyi ödemesiz bir devir olarak belirleyip, işinin düzgünleşme suratına nazaran taksitleri ayarlayıp, hakikaten sorunun kalmadığı bir noktada anapara ödemelerine başlayacağı bir modelin ortaya konabilmiş olması çok değerli.” dedi.

Sermaye yeterliliği konusuna da değinen Ortan, sermaye yeterlilik oranının hala yasal sonların çok üzerinde seyrettiğini, hasebiyle bankaların hem güçlü likiditesi hem de güçlü sermayesi olduğunu söyledi.

Ortan, “Sermayelerin azaldığı bir devirde tahlil, öz kaynak karlılığının enflasyon oranına gelmesi, hatta enflasyonun üzerine çıkması. Bu, enflasyon yüzde 19 düzeyinde iken mümkün olmaz ancak enflasyon düşer öz kaynak karlılığı da artarsa tekrar bankaların sermaye biriktirdiği, sermayesini büyüttüğü bir periyoda, istikrara geleceğimizi düşünüyorum. Umarım bunu sağlar, bunu görürüz.” diye konuştu.