*Mahfi Eğilmez
Enflasyon, faizden evvelki evre olduğu için faiz, birinci bakışta enflasyonun sonucu üzere görünür ancak aslında enflasyon da faiz de öteki şeylerin sonucudur. O nedenle tahlili bulabilmek için zincirin birinci halkasına kadar geri gitmek gerekir. Son yazılarımda sıkça kullandığım şemamı bir sefer daha yazayım:
Görüleceği üzere faizi yükselten şey aslında ülke riskinin yükselmesiyle başlayan zincir tepkilerdir. Ülke riskinin yüksek olduğunu anlamak için bakılması gereken gösterge CDS primidir. Bu prim 300 baz puanın üzerindeyse ülke çok riskli demektir. Türkiye’nin CDS primi 411’dir. Bu oranla Türkiye, dünyanın en riskli birkaç ülkesi ortasındadır. Bu zincir tepkilerin tahlili için en başa gidip riski düşürmeye çalışmakla başlamamız gerekirken biz tam zıddını yaparak sondan başlıyoruz ve faizi indiriyoruz. Bakın sonra ne oluyor?
Kurun ve enflasyonun yüksek olduğu ve daha da yükselmeye eğilimli olduğu bir ortamda faizi düşürünce riskleri yükseltmiş oluyoruz ve kurla yükseliyor sonra şemadaki tepkiler tekrar devreye giriyor, enflasyon yükseliyor. Grafik 2019 başından bugüne kadar Merkez Bankası Siyaset Faizi (MBPF) ile USD/TL kuru ortasındaki bağlantıyı gösteriyor. Merkez Bankası ne vakit faizi indirmişse kur yükselmiş. Kur yükselişi, ithal girdiler üzerinden giderek maliyetleri ve fiyat artışlarını tetikliyor ve sonuçta enflasyon da artıyor. 2019 başından bu yana görünüme baktığımızda daima tıpkı yanılgıyı yaparak kısır döngü içinde kaldığımız açıkça görülüyor. Bu sefer de o denli olacak. Bir noktada faizi tekrar yükseltmek zorunda kalacağız.
Bir sorunun tahlili için o sorunu yaratan şeyin ne olduğunu bulmak gerekir. Daima başı ağrıyan bir kişi kendi kendine ağrı kesici alarak sorunu süreksiz olarak çözebilir. Fakat doktora gidip gerekli analizleri ve tetkikleri yaptırdığında sorunun yüksek tansiyon kaynaklı olduğu anlaşılırsa o vakit tansiyon ilacı ağrı kesicinin yerini alır ve sorun kalıcı olarak çözülmeye masraf. Olağan yalnızca gerçek ilacı almak da kâfi olmayabilir, diyete dikkat etmek, gerilimden uzak durmaya çalışmak, antrenman yapmak da kıymetlidir.
Türkiye’nin gereksinimi olan şey faizi indirmek değil, yüksek enflasyonu çözmektir. Bunun da yolu diyet yapmaktan yani risklerden uzak durmaktan geçiyor. Kilosuna, hayatına dikkat etmeyen bir kişinin eninde sonunda yüksek tansiyon yahut şeker ya da kolesterol problemiyle müsabakasında olduğu üzere risklerini düşürmeyen bir iktisat de eninde sonunda yüksek enflasyonla, kur riskiyle, işsizlik artışıyla karşılaşır. Tansiyon, şeker yahut kolesterol sorunu nasıl ağrı kesiciyle çözülemezse iktisat de risklerden kaynaklanan meselelerini faizle oynayarak çözemez.
Ne vakit risklerden kelam etsek kimileri Kıbrıs’tan vaz mı geçelim ya da Akdeniz’deki haklarımızı savunmayalım mı diye soruyor. Benim kelam ettiğim riskler bunlar değil. Ancak mesela komşularımızla yarattığımız problemlerde bizim yanılgımız var mı diye kendimize sorabiliriz. Ya da hukukun üstünlüğü, daha âlâ bir demokrasi, insan hakları üzere bahisleri geliştirmeye çalışabiliriz. Bilim dışı kararlarımızı gözden geçirip bilime dönebiliriz. Kamu hesaplarının şeffaflığı, denetlenmesi, kamuda savurganlığın önlenmesi için adımlar atabiliriz. Enflasyonun yükseldiği ortamda faizi artırmak yerine düşürmemizin bizi daha da makus bir duruma sokup sokmadığını gözlemleyip doğruyu bulabiliriz. Bunları yapmaya başlasak risklerimiz de CDS primimiz de düşüşe geçer.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in şahsî blogundan alınmıştır
![Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024](https://www.gundemtube.com/wp-content/uploads/2023/10/overwatch-2-steame-geliyor-baska-blizzard-oyunlari-da-yolda-vmLvKWNz.jpg "Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024")
