Mahfi Eğilmez Yazdı: Merkez Bankası'na Bir Teklif

*Mahfi Eğilmez

Günümüz dünyasında beklentiler ve bu beklentilere nazaran yapılan varsayımlar neredeyse gerçekleşmeler kadar değerli. Bilhassa rasyonel beklentiler teorisinin öne çıktığı son elli yılda merkez bankaları beklentileri ölçmeye yönelik anketler yaparak kestirimlerini ve para siyaseti araçlarını bu beklentilere nazaran yönlendiremeye başladılar. Türkiye de bu akıma ayak uydurdu. Bir yandan TÜİK çeşitli anketlerle iktisadın gidişi hakkındaki beklentileri almaya çalışırken bir yandan da Merkez Bankası bu çeşit beklenti anketleri yapar oldu.

Merkez Bankası’nın beklentileri ölçmekte kullandığı anketlerden tahminen de en değerlisi Piysa İştirakçileri Anketi’dir (eski ismi Beklenti Anketi idi.) Bu anket; finansal ve gerçek bölümde karar alıcı ve uzman şahısların çeşitli makroekonomik değişkenlere ait beklentilerinin izlenmesini amaçlıyor. İştirakçilere gelecekteki çeşitli periyotlara ait olarak tüketici enflasyonu, döviz kuru, cari süreçler istikrarı, GSYH büyüme suratı ve faiz oranları üzere temel makroekonomik değişkenler konusundaki beklentileri soruluyor ve alınan ortalamalarla bu beklentiler ortalama kestirimlere dönüştürülüyor. Böylelikle Merkez Bankası bu göstergeler konusunda piyasa iştirakçilerinin nasıl bir beklenti içinde olduğunu görerek para siyasetini belirlemede bu beklentilere nazaran bir yaklaşım tutturuyor. Bu anket yalnızca Merkez Bankası için değil iktisatçılar ve analistler için de kıymetli. Onlar da bu ankete nazaran geleceğe ait çıkarımlar yapıyor.

Merkez Bankası bu ay bu ankette değişiklik yaparak on yıl sonrasına ait tüketici enflasyonu beklentisi, TCMB Yüklü Ortalama Fonlama Maliyeti Beklentisi üzere birtakım uzun vadeli beklentileri anketten çıkardı. Bence bu düzenleme yerinde oldu. Zira bırakın bugün içinde bulunduğumuz kaotik ortamı Türkiye’nin en olağan vakitlerinde bile on yıllık kestirim yapılması mümkün değil. O nedenle o kestirimler, iddiadan çok biraz uydurma oranlar oluyordu.

Bu yeni düzenlemeye nazaran Piyasa İştirakçileri Anketi ekte yer verildiği üzere bir kapsama kavuştu.

Kanımca bu ankette birtakım değişiklikler daha yapılmalı. Tüketici Enflasyonu (TÜFE) Beklentisi (%) başlıklı kısmı ele alalım. Burada Cari ay TÜFE beklentisi, 1 ay, 2 ay sonrası beklentileri var. Bunlardan sonra cari yıl beklentisi geliyor. Buraya kadar olanlar bence hakikat. Bunlardan sonra 12 ay sonrası ve 24 ay sonrası beklentileri geliyor. Bunlar çok manalı değil. Bence cari yılsonundan sonraki beklenti gelecek yılsonu beklentisi olmalı ve uzun periyoda ait beklentiler daima yılsonlarını temel almalı. 12 ay sonraki beklenti diye sorduğumuz vakit gelecek yıulın Ağustos birebir soruyoruz demektir. Meğer iddialar çoklukla cari ay ve yılsonuna odaklıdır. Öte yandan yılsonu beklentisi alındığında oradan hareketle yıl ortası iddiası de resen çıkabilir aslında.

Bütün başka beklenti setlerini de buna nazaran düzenlemekte fayda olduğu kanısındayım.

Bu düzeltme anketi çok daha kullanılabilir hale getirecektir.

Ek: TCMB, Piyasa İştirakçileri Anketi

Mahfi Eğilmez yazdı: Merkez Bankası'na bir teklif