Merkez Bankası 2 puanlık faiz indirimini neden yaptı?

Erdoğan Sağlam

Merkez Bankası piyasalara yeniden sürpriz yapıp, 2 puanlık faiz indirimine gitti. Enflasyon yüzde 20 iken Merkez Bankası’nın siyaset faizi yüzde 16’ya çekilmiş oldu. Bu kararın akabinde kurlar sert reaksiyon verdi ve dolar kuru 9.48 TL’ye kadar çıkıp geri döndü. Piyasa için kurlardaki bu reaksiyon sürpriz olmadı. Karardan sonra herkesin karşılık aradığı soru şu: “Bu sonuç bilindiği halde neden Merkez Bankası 2 puanlık daha indirim yaptı?”

“Önden yüklemeli” faiz indirimi niçin yapıldı?

Göz Atın

Telefon Nasıl Şarj Edilmeli – Telefon Yüzde Kaçta Şarjdan Çıkarılmalı

iPhone Wifi Güvenlik Zayıf Nasıl Düzeltilir

Merkez Bankası’nın faiz açıklamasında yıl sonuna kadar indirim için “sınırlı bir alan kaldığı” da belirtiliyor. Bu da Merkez Bankası’nın kesim modül indirim yapmak yerine, önden yüklemeli bir indirim yaptığını gösteriyor. Velhasıl, 3 puanlık bir indirimin planlandığı, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bunu istediği, o nedenle kalan 2 puanlık kısmının toptan yapıldığı anlaşılıyor.

Eylül ayındaki 1 puanlık indirimden sonra, mevduat faiz oranları 1 puan civarında gerilemiş lakin kredi faiz oranlarında 0.2-0.3 puanlık düşüşler yaşanmıştı. Kredi faiz oranlarında kıymetli bir düşüş yaşanması için siyaset faizinde çok daha yüksek oranlı indirimler yapılması gerektiği de bankacılar tarafından lisana getirilmişti.

Asıl maksat kredi faiz oranlarını düşürmek

İşte 2 puanlık yüksek oranlı indirimin altında yatan asıl nedenin, “kredi faiz oranlarında önemli düşüşler sağlamak” olduğu belirtiliyor. Kararı tartıştığım bankacılar, 3 puanlık indirimle birlikte tıpkı oranda mevduat faiz indirimi olacağını, kredi faiz oranlarında da artık 3 puan civarında düşüş yaşanacağını söylediler. Buradan yola çıkarak bankacıların iddiası 2 puanlık faiz indiriminin asıl hedefinin kredi faiz oranlarında indirim olduğu tarafında.

Pekala, hangi kredilerin faiz oranları düşürülmek isteniyor?

Merkez Bankası daha evvel “makro ihtiyati tedbirler” ismini verdiği kararlarla tüketim mallarına ait kredilerde vadeleri düşürmüş, bu alanlara kredi verilmesini frenlemişti. Örneğin araba ve beyaz eşya kredileri bu kararlardan sonra durakladı. İşte bu nedenle bankacılar, iktidarın tekrar konut kredilerindeki faiz oranlarını düşürmeyi amaçladığını söylüyor.

Müteahhitlerin elinde kalan konutlar için

Pekala, bankalar tekrar konut kredi furyasına girerler mi?

Konuştuğum bankacılar, müteahhitlik kesiminden elde kalan konutlar nedeniyle kredi faiz oranlarında bir müddettir düşüş talebi geldiğini hatırlatıyor. Özel bankaların konut kredileri faiz oranlarında indirim yapabileceğini kaydeden bankacılar, lakin asıl hedeflenenin “kamu bankalarına yine ucuz konut kredisi verdirmek olduğu” görüşünde. Velhasıl, 2 puanlık faiz indiriminin asıl hedefinin kamu bankaları kanalıyla ucuz kredi furyasını tekrar başlatmak olduğu kestirim ediliyor.

Kamu bankalarının buna gücü var mı?

Berat Albayrak’ın Bakanlığı periyodunda kamu bankalarına maliyetlerinin altında ucuz araba ve konut kredileri verdirilmiş, pandemi periyodunda büyümenin artıda çıkması sağlanmıştı. Lakin bu nedenle kamu bankalarının mali açıdan güç duruma girdiklerini biliyoruz. Kamu bankaları geçen yıl sübvansiyonlu verdikleri bu krediler nedeniyle bu yıl kar yazamadılar. Birinci 6 aylık bilançolarında daima ziyan gözüktü. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), “daha evvel ayrılan karşılıkların çözülüp bilançolara eklenmesine imkan veren karar” aldığı için, kamu bankalarının asıl ziyanları olduğundan düşük göründü. Bu nedenle kamu bankalarının bu yıl sermaye artırmak zorunda kalacakları konuşulmaya başlanmıştı.

Konut kredileri yüzde 1’in altına düşebilir

Kamu bankalarının maddi durumu, geçen yıl ziyanına verdikleri krediler nedeniyle uygun olmayınca, bu sefer kredi faiz oranlarının zorla indirilmesine çalışıldığı anlaşılıyor. Bu ortada bankacılar, krediler için gerekli likiditeyi sağlamak için kamu bankalarına Hazine ve Merkez Bankası’ndan önümüzdeki devir likidite dayanağı verileceğini de iddia ediyorlar.

Önümüzdeki günlerde kamu bankaları aylık yüzde 1’in altında, hatta yüzde 0.9’un altında konut kredileri vereceklerini ilan ederlerse şaşırmamak gerekiyor.

Faturayı bütün toplum ödeyecek

Faiz indirimleriyle birlikte kurların hızlanacağı aslında biliniyordu. Bilinen diğer bir şey de başta güç olmak üzere, kurlar yükseldikçe artırımların kaçınılmaz olduğu. Örneğin dünya petrol fiyatları bu düzeyde kalsa bile TL kıymet kaybettikçe içeride daima artırım yapılmak zorunda kalınacak. Tıpkı şey doğalgaz ve elektrik fiyatları için de kelam konusu. Güç girdilerine yapılan artırımlar da iktisadın tüm kısımlarına yansıyacak, hem kur artışı hem artırımlar enflasyonun güzelce artmasına neden olacak. Artan enflasyon da bilhassa dar ve sabit gelirli bölümün yoksulluğunu yeterlice artıracak.

Umarız bu varsayımlar tutmaz; siyasi iktidar kamu bankalarına tekrar ziyanına, ucuz konut kredileri verdirmeye kalkışmaz. Şayet bu yola gidilirse, Merkez Bankası’nın 2 puanlık faiz indirimiyle, halkın yoksulluğunun artması değerine müteahhitlere yeni bir kaynak transferi kararı alınmış demektir.