Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu’nun yılın son enflasyon raporu sunumunda cari istikrar, kur ve enflasyon ortasındaki ilgiye dair söyledikleri başları karıştırdı.
TCMB Lideri Kavcıoğlu, cari fazlanın sürdürülmesiyle uzun soluklu fiyat istikrarını yakalamanın mümkün olacağını belirtti.
Kavcıoğlu birebir vakitte cari istikrar sağlandığında kurun üzerindeki baskının da azalacağını lisana getirdi.
En değerli misyonunu fiyat istikrarını sağlamak olarak tanımlayan TCMB’nin cari istikrara birinci sefer işaret etmesi başların karışmasına neden oldu.
Merkez bankalarının cari istikrar hedeflemesi yapmadığına dikkat çeken Spinn Danışmanlık Kurucu Ortağı Hasret Derici Şengül, “Cari açık kapanınca kur düşecek diye bir makroekonomik istikrar sistemi yok” diyor.
Şengül, cari istikrarın endüstrinin dönüşümüne dayalı bir ihracat ile sürdürülebilir olacağını belirterek, “Para siyasetiyle endüstrinin dönüşümü diye bir şey gerçekçi değil” görüşünü seslendiriyor.
Ekonomist Mustafa Sönmez de Kavcıoğlu’nun argümanın bir geçerliliği olmadığını aktararak, “Teoride enflasyonla gayret için cari açığı kapatın diye bir şey yok” açıklamasında bulunuyor.
Enflasyonla başa çıkmanın dermanının faizleri artırmak olduğunu lisana getiren Sönmez, “Bu aslında çaresizlik, enflasyonla baş edemeyince bu türlü bir şeye sığındılar” sözünü lisana getiriyor.
‘Dış finansman gereksinimi bitmeyecek‘
TCMB’nin en son açıkladığı cari istikrar bilgilerinde Türkiye iktisadının Ağustos ayında 528 milyon dolar cari fazla verdiği görüldü.
Böylece Ekim 2020’den bu yana birinci sefer cari fazla kaydedildi.
Lakin ekonomistler, cari fazlanın uzun soluklu olmayacağı görüşünde.
Ekonomist Hasret Derici Şengül, “Bir ülkenin cari istikrarı dediğimiz şey aslında tasarruf ve yatırım dengesidir” diyerek kalıcı bir formda enflasyonun düşmesi için tasarrufların artması gerektiğine vurgu yapıyor.
Lakin bir yandan da içinde bulunduğumuz periyotta özel dal yatırımları devam etmekte.
Bu yüzden Şengül’e nazaran büyüme tarafında bir yavaşlama görülmeyecekse cari istikrar lakin ihracatın artmasıyla sağlanabilir:
“Şu anda bir ihracat artışı var, lakin kurda bir düşüş görmüyoruz. Hasebiyle kur geçişkenliği üzerinden enflasyona da bir yansımasını görmüyoruz.
“Önümüzdeki periyotta cari açığı sıfırlasak bile toplam dış finansman muhtaçlığı bitmeyecek. Zira dış finansman muhtaçlığı yalnızca cari açıktan değil, cari açık artı dış borç ödemelerinden oluşur.”
‘Yoksullaştırıcı ihracat’
Ekonomist Mustafa Sönmez ise “İhraç ettiğiniz eserleri satmak için ithalat yapmak zorundasınız” diyerek yükselen kur ile bir arada ithalat masraflarının de arttığına işaret ediyor.
“İhracat yapacağız diye kuru bu türlü bırakırsanız bunun getireceği bir dizi öteki maliyetler var. Bu kur ithalatı pahalılaştırıyor ve enflasyonu artırıyor” diyen Sönmez, ihracat fiyatlarının da düşürüldüğünü, bu yüzden “yoksullaştırıcı bir ihracatın” gerçekleştiğini vurguluyor.
TCMB, geçen haftaki Para Siyaseti Konseyi toplantısında siyaset faizini 200 baz puan düşürerek yüzde 16’ya indirmişti.
Piyasanın beklemediği bu faiz indirimi karşısında TL’deki bedel kaybı hızlandı.
2021 enflasyon varsayımının yüzde 14,1’den yüzde 18,4’e çıkarıldığı Perşembe günkü TCMB sunumu sırasında da dolar/TL kurunun yükseldiği görüldü.
‘Faizle endüstrinin dönüşümünü gerçekleştiremezsiniz‘
İhracatın artması ve turizm gelirlerinin de tesiriyle Ağustos ayında cari istikrarda fazla verildi.
Hükümetin son açıkladığı Orta Vadeli Program’a nazaran ise cari istikrarın 2021 yılında 21 milyar dolar açık vermesi beklenmekte.
Ekonomist Sönmez, “2019 yılında Türkiye iktisadı cari fazla verdi. Tam Kavcıoğlu’nun söylediği üzere. Lakin enflasyon hiç de o denli düşmedi” örneğini veriyor.
2019 yılında enflasyon yüzde 11,84 olarak gerçekleşmişti.
Eylül ayında ise enflasyon verisi yüzde 19,58 olarak geldi.
Bu yüzden Sönmez’e nazaran Kavcıoğlu’nun öne sürdüklerinin bir geçerliliği yok:
“İhracatı teşvik edelim, cari açığı kapatınca döviz gelir, döviz bollaşınca da enflasyon düşer üzere bir mantık kurulmuş, bir ezber üzerinden gidiyorlar.”
Yabancı yatırımın ve dövizin Türkiye’ye girişinin son devirde azalmasıyla da kur ve üretim maliyetleri daima yükselmekte.
Bu yüzden ekonomist Şengül de kalıcı sermaye girişi olmadan Türkiye’nin tekrar cari açık dünyasına gireceğini vurguluyor:
“Bugünkü sunumdan anladığım Merkez Bankası diyor ki, hazır ihracatın yükseldiğini görüyorken üreticiyi daha düşük faiz oranlarıyla destekleyelim, o sırada daha fazla ihracat yapmaya çalışsınlar, cari dengeyi kalıcı hale getirelim.
“Ancak yalnızca faizle endüstrinin dönüşümünü gerçekleştiremezsiniz, bu türlü bir model yok. Para siyasetiyle endüstrinin dönüşümü diye bir şey gerçekçi değil.”
Cari süreçler hesabı nedir?
Ödemeler istikrarı hesapları içinde yer alan mal ve hizmet ticareti ile birincil ve ikincil gelir hesaplarını kapsamaktadır.
İktisat alanında akademisyen olan Prof. Dr. Emin Ertürk’e nazaran cari süreçler hesabı üç kalemden oluşmaktadır.
Bunlardan biri ve en değerlisi, ihracat ve ithalatın yer aldığı dış ticaret süreçleridir.
İkinci değerli kalem hizmet ticaretidir.
Turizm gelir ve masraflarıyla dış borçların faiz ödemeleri, dışarıya verilen kredilerden elde edilen kârlardan ülkeye aktarılanlar, ülkedeki yabancı yatırımların elde ettiği kârlardan ülke dışına transfer edilenler bu kalem içinde sayılabilir.
Üçüncü kıymetli kalem ise karşılıksız transferlerdir.
Türkiye’nin döviz ödemeden yaptığı ithalat, döviz geliri elde etmeden yaptığı ihracat ile ülke dışındaki çalışanların ülkeye transfer ettiği dövizler bu kalemde muhasebeleştirilir.
Cari süreçler istikrarı içinde dış ticaret istikrarı (ihracat-ithalat), turizm gelir sarfiyat istikrarı, yurt dışı müteahhitlik hizmetleri, yurt dışında personel dövizleri ve faiz ödemeleri ile kâr transferleri kalemleri bulunur.
Münasebetiyle cari süreçler istikrarı, iktisadın gerçek kesitinin mal ticareti ve üretici faktörlerinin döviz gelir ve masraflarının istikrarını vermektedir.
Cari açık nedir?
Bir ülkenin mal ve hizmet ihracı ile öteki gelirlerinden oluşan kalemi, mal ve hizmet ithalatı ile başka masraflarından daha az ise cari açık oluşmuş demektir.
![Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024](https://www.gundemtube.com/wp-content/uploads/2023/10/overwatch-2-steame-geliyor-baska-blizzard-oyunlari-da-yolda-vmLvKWNz.jpg "Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024")
