Türk-İş, Hak-İş Ve DİSK'ten Minimum Fiyat Açıklaması

Türk-İş, Hak-İş ve DİSK, 2022’de geçerli olacak taban fiyatın iktisattaki gelişmeler de dikkate alınarak beşere yakışır bir hayat seviyesini sağlayacak halde tespit edilmesi gereğini kaydetti.

Türk-İş Genel Lideri Ergün Atalay, Hak-İş Genel Lideri Mahmut Arslan, DİSK Genel Lideri Dilek Çerkezoğlu, yeni taban fiyat konusunda ortak yazılı açıklama yaptı.

Açıklamada, taban fiyatın personel ve ailesinin günün ekonomik ve toplumsal şartlarına nazaran insanca yaşamasını mümkün kılacak, insanlık onuruyla bağdaşacak bir fiyat olduğu belirtilerek, şu sözler kullanıldı:

“Bu istikametiyle minimum fiyat, insanın yaşaması ve varlığını sürdürebilmesi için gerekli olan minimum gelir kaynağıdır. ILO Anayasası’nın girişinde, ‘İşçinin ve ailesinin sadece geçimini temin eden fiyat, insanca yaşamaya kâfi bir fiyat değildir. Halbuki emekçinin insanca yaşaması için kâfi fiyata sahip olması gerekir’ sözüne yer verilmiştir. Üç emekçi konfederasyonu ‘insan onuruna yaraşır bir taban ücret’ belirlenmesi taleplerini bir ortaya gelerek ortaklaştırmıştır. Bilhassa sendikasız emekçilerin değerli bir kısmının temel sorunu olan taban fiyatın, belirlediğimiz ve savunduğumuz prensipler doğrultusunda karara bağlanması büyük kıymet taşımaktadır.”

“Toplumun tümünü yakından ve direkt ilgilendiriyor”

Fiyatlı çalışanların yarıya yakınının minimum fiyat ve civarında gelire sahip olduğu vurgulanan açıklamada, şunlar kaydedildi:

“Toplumsal güvenlik primine temel ortalama çıkar da minimum fiyatın biraz üzerindedir. Taban fiyat belirleme çalışmaları yalnızca fiyatlı bölümü değil toplumun tümünü yakından ve direkt ilgilendirmektedir. Yalnızca minimum fiyat alanlar değil; taban geçim indirimi, işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği, engelli ve yaşlılık aylığı ile bakım yardımı, genel sıhhat sigortası, ferdî emeklilik, toplumsal güvenlik borçlanması, toplumsal güvenlik alt ve üst primlerinin belirlenmesi üzere çok geniş bir alanı kapsamaktadır. İktisatta bilhassa son periyotta döviz kurlarında yaşanan harikulâde dalgalanma ve başta besin ve kira olmak üzere temel mal ve hizmet fiyatlarında görülen artışlar, emeğinden diğer hiçbir geliri olmayan fiyatlı çalışanların satın alma gücünü geriletmiştir. Bu nedenle, 2022’de geçerli olacak taban fiyatın, iktisatta yaşanan gelişmeler de dikkate alınarak, beşere yakışır bir ömür seviyesini sağlayacak formda tespit edilmesi gereği ortak fikrimizdir.“

“Asgari fiyatın düşük belirlenmesi kabul edilemez”

Minimum fiyatın emeğe gösterilen hürmetin bir ölçüsü olduğuna dikkatin çekildiği açıklamada, şu değerlendirmelerde bulunuldu:

“”

“Ücretliler üzerinde dayanılmaz vergi yükleri bulunuyor”

Açıklamada, Türkiye’de taban fiyat seviyesinin AB üyesi tüm ülkelerin gerisinde kaldığı tespitine yer verilerek, şu tabirler kullanıldı:

“Global pazarlar ile rekabet edebilmek ismine emek kısmının talepleri görmezden gelinmemelidir. Türkiye’nin rekabet kaidelerini düşük fiyat siyasetiyle sağlamak doğrultusunda bir anlayışı olmamalıdır. Bugün ücretliler üzerinde dayanılmaz boyutlarda vergi yükleri bulunmaktadır. Türkiye’de gelir vergisi mükelleflerinin büyük çoğunluğu fiyat geliri elde edenlerdir. Kaldı ki hem direkt gelir ve kar üzerinden hem dolaylı olarak mal ve hizmet alımında yapılan zarurî muhtaçlık harcamalarından ötürü günlük yaşantının her evresinde vergiye maruz kalınmaktadır. Fiyatlı çalışanların net fiyatı, vergi dilimlerindeki artışlar nedeniyle ilerleyen aylarda düşmektedir. Taban fiyat alan personeller bile yılın son dört ayında eksik fiyat almak durumunda kalmaktadır. Taban fiyatta gelir vergisi nedeniyle meydana gelen gerilemenin telafi edilmesi uygulaması, yalnızca minimum fiyatla çalışan bekar çalışanlar için geçerlidir. Evli, üç çocuklu ve eşi çalışmayan bir emekçi yılbaşında elde ettiği fiyat seviyesini yıl sonunda alamamaktadır. Bu personelin yılın toplamı prestijiyle kaybı devam etmektedir. Mevcut bu uygulamayla aile korunmamaktadır.

Fiyatlı çalışanlar için vergi matrahı farklılaştırılmalıdır. 2002’de gelir vergisi tarifesi brüt taban fiyatın 17,1 katıyken, günümüzde 6,7 katına gerilemiştir. Tüm fiyat gelirlerinde, taban fiyata denk gelen kısmına kadar olan fiyatın vergi dışı bırakılması istikametinde toplumsal taraflar ortasında görüş birliği oluşmasına karşın -şimdiye kadar- rastgele bir düzenleme yapılmamıştır. Patronun toplumsal güvenlik primi düşürülmüş ve buradan doğan milyarlarca liralık gelir kaybı Hazine tarafından karşılanmaktadır. Lakin çalışanların toplumsal güvenlik priminde bir indirim yapılmamıştır. Toplumsal devletin kollayıcı vasfı öncelikle düşük gelirli olan fiyatlı çalışanlar için olmalıdır.”

“Asgari fiyat açıklanan net fiyatın altına düşmemeli”

Türk-İş, Hak-İş ve DİSK, “insan onuruna yakışır” bir seviyede minimum fiyat belirlenebilmesi için Minimum Fiyat Tespit Komitesi’nin çalışmalarında temel alınması gereken unsurları şu halde sıraladı:

“- Minimum fiyatın saptanmasında Anayasa’da yer alan ‘geçim şartları’ yaklaşımına öncelikle uyulmalıdır. Günün ekonomik ve toplumsal şartlarına nazaran emekçinin ve ailesinin insanca yaşamasını mümkün kılacak ve insanlık onuruyla bağdaşacak taban fiyat belirlenmelidir.
– Taban fiyat net olarak açıklanmalıdır. Bu fiyattan yapılacak vergi, toplumsal güvenlik ve gibisi kesintiler net fiyatın üzerine ek edilmeli ve yıl boyunca minimum fiyat açıklanan bu net fiyatın altına düşmemelidir. Minimum Geçim İndirimi (AGİ) emekçinin uygar durumuna nazaran ayrıyeten ek edilmelidir.
– Tüm fiyatların minimum fiyata tekabül eden kısmı vergiden muaf olmalıdır. Gelir vergisi tarifesi en az yine değerleme oranında artırılmalıdır. Ayrıyeten, ücretliler için damga vergisi uygulaması kaldırılmalıdır. Taban fiyat sonrası birinci vergi basamağı için uygulanacak oran da yüzde 10 olmalıdır.
– Taban fiyat, rastgele bir ayırım yapılmadan tekrar ulusal seviyede tek olarak ve yıllık belirlenmelidir. Emekçilerin ortasında nitelik, kıdem, işin mahiyeti üzere ekonomik hedefli değerlendirmelerin tümünden bağımsız olarak ele alınmalıdır.
– Minimum fiyat, ekonomik ölçülerin ötesinde toplumsal bir fiyat olarak kabul edilmeli ve bu özelliği temel alınarak belirlenmelidir.
– Devlet çalışanlar ortasında ayrım yapmamalı, kamuda geçerli en düşük aylık meblağını taban fiyat belirlenirken de dikkate almalıdır.
Minimum fiyat ile ilişkili olarak ve günümüz ekonomik şartlarını da dikkate alarak;
– Patronlara sağlanan toplumsal güvenlik prim takviyesinin gibisi bir takviye personellere de verilmeli ve personellerin toplumsal güvenlik haklarında bir kayıp yaratmayacak halde personel SGK prim hissesi 5 puan düşürülerek bütçeden karşılanmalıdır.
– ‘Sosyal devlet’ prensibi gereği memurlara çalışmayan eş için ödenen ‘aile yardımı’ emekçiler için de uygulamaya konulmalıdır.
– Sendikal örgütlenmenin önündeki pürüzler kaldırılmalı ve taban fiyat teşviki yalnızca sendikal örgütlenmenin olduğu iş yerleri için uygulanmalıdır.“