“Memleketi karanlığa mahkûm ettiniz…” Bu reaksiyon cümlesini; ülkeyi yönetenlerin gerici ve antidemokratik adımlarından sonra duyardık sıklıkla. “Aydınlık Türkiye” isteyenlerin bu nidası, çok da haksız sayılmazdı. Basın özgürlüğünün adım adım ortadan kaldırılmasından, toplumsal medyanın kuşatılmasına; eğitimin dinselleştirilmesinden, son olarak İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmeye kadar çok sayıda adım, memleketin ışığını azalttı. Fakat son birkaç yıldır Türkiye’de karanlığın; metrekareye düşen demokrasinin azalmasından çok daha fizikî bir karşılığı var. Erdoğan’ın 2015’te Güç Bakanlığı’na getirdiği damadı Berat Albayrak’ın birinci icraatlarından biri sayesinde, yılın neredeyse yarısında karanlıkla boğuşuyoruz. Kış saati uygulamasının “enerji tasarrufu” gerekçesiyle ortadan kaldırılması yüzünden, kör karanlıkta uyanıp yollara dökülüyoruz.
Türkiye o raporu 5 yıldır göremedi
Albayrak, yurttaşların reaksiyon gösterdiği yeni uygulamanın tasarruf sağlayacağına ait bilimsel bir destek olduğunu sav etmişti. Türkiye’nin saygın üniversitelerinden İstanbul Teknik Üniversitesi’nin hazırladığı bir rapora nazaran hareket ettiklerini söylemişti. Lakin Albayrak’ın bu açıklamasının üzerinden 5 yıl geçti, hatta Albayrak ekonomiyi de birkaç yıl yönettikten sonra “görevden affını istedi,” lakin Türkiye kelam konusu raporu bir türlü göremedi. Tasarrufu öngören raporu göremedik lakin yeni uygulamanın maliyetini iliklerimize kadar hissettik. Çok daha karanlık saatlerde uyanılan konutlardaki aydınlatma ve ısınma maliyetleri yükseldi. Güç tüketimini yalnızca birinci yıl yüzde 6,3 artıran bu uygulama, yalnızca ve yalnızca güç ihalelerini alan Saray şirketlerine yaradı. Albayrak’ın gitmesine karşın, başlattığı uygulamanın yadigâr kalmasının tek sebebi bu.
Güç maliyetlerini artıran iki yeni sebep
Daima yaz saati uygulaması nedeniyle artan yalnızca elektrik tüketimimiz değil. 5 yıl içinde elektriğin ünite fiyatları da arttı. 2016 yılından bugüne elektriğe konutlarda yüzde 122, iş yerlerinde ise yüzde 193 artırım yapıldı. İktidarın inada dönüşen uygulaması nedeniyle daha fazla elektriği, daha değerliye tüketiyoruz. Karanlığa mahkum edilen yurttaşların ödediği bu ikili maliyet; biri dış biri iç kaynaklı yeni iki sebeple daha da katmerli hale geliyor:
Güç fiyatları tüm dünyada yükseliyor, Saray’ın iktisat siyasetleri nedeniyle Türk Lirası her geçen gün daha fazla eridiği için güce ödediğimiz fatura kabarıyor.
Zamlar gerçekten yurttaşlara yansımıyor mu?
Bilhassa ekonomik kriz nedeniyle oylarında önemli bir erime gözlenen AKP iktidarı, daha fazla kan kaybetmemek için güç maliyetlerindeki artışları “yurttaşa yansıtmama” illüzyonu sergiliyor. Örneğin akaryakıta yapılan artırımların büyük çoğunluğu, “eşel mobil” sistemi sayesinde pompaya yansımıyor. Meğer “eşel mobil” dediğimiz şey, bir tıp fiyat dengeleme sistemi. Gelen artırım elbette fiyata yansıyor lakin tüketici yerine devletin alacağı vergiden tahsil ediliyor. Algı idaresi için oynanan bu küçük oyunların faturasını, eksik vergilerin maliyetini elbette toplum olarak tekrar biz ödüyoruz.
BOTAŞ’ın “Avrupa’nın en ucuzu” savunması
Artırımları tüketiciye yansıtmama oyununun bir gibisi doğalgazda yaşanıyor. İktidar, dün geceyarısı aldığı bir kararla doğalgaza bu yılın 11 ayındaki 10’uncu artırımı yaptı. Elektrik üreten santralların kullandığı doğalgaza yüzde 47, endüstride kullanılan doğalgaz fiyatına ise yüzde 48 artırım yapıldı. BOTAŞ’ın açıklamasına nazaran konutlarda kullanılan doğalgaza artırım yapılmamıştı. Hatta, “Ülkemizdeki konutlarda, Avrupa’nın en ucuz doğalgazı kullanılmakta”ydı. Pekala güç üreten santrallar ve sanayi kuruluşlarına gelen bu fahiş artırım, sahiden tüketiciye yansımayacak mı?
Konuttaki “sıfır zam” hesabı çarşıya uymayacak
Kaba bir hesapla, Türkiye’de doğalgazın üçte birini konutlar, üçte birini sanayi ve üçte birini ise elektrik üreten santrallar kullanıyor. Hani meskendeki faturaya artırım gelmedi diyelim. Pekala güç maliyeti neredeyse yüzde 50 artan sanayi kuruluşu, eserini bize birebir fiyatla satmaya devam edebilir mi? Güç girdisi yarı yarıya zamlanan bir santral, ürettiği elektriği bize tıpkı fiyata mı faturalandıracak? Elbette hayır, “evlerdeki faturaya yansımayacak” denen artırımı; iğneden ipliğe her şeye gelen yeni artırımlar, bütçedeki açığı kapatmak için her geçen gün yenisi gelen vergilerle ödemeye devam edeceğiz.
Nefes almak için tek bir imza kâfi
Üstteki tabloyu değiştirmek çok kolay değil. Daha fazla yoksullaşmaktan kurtulmak için iktisat siyasetlerinde esaslı değişiklikler gerekiyor. Hatta bir devir AKP’nin iktisat siyasetlerini yöneten, bugünün DEVA Partisi Başkanı Ali Babacan’a nazaran, “Nobelli 10 iktisatçı gelse bile, Erdoğan gitmeden iktisat asla düzelmez.” En geç 2023’te bunun olup olmayacağını göreceğiz. Fakat halka bir nebze olsun nefes aldırabilmek için tek bir imza kâfi. Kış saati uygulamasına geri dönülmesiyle hem ışığımız artacak, hem de güç tüketimimiz azalacağı için cebimizdeki delik küçülecek.
Bülent Mumay
© Deutsche Welle Türkçe
![Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024](https://www.gundemtube.com/wp-content/uploads/2023/10/overwatch-2-steame-geliyor-baska-blizzard-oyunlari-da-yolda-vmLvKWNz.jpg "Steam Envantere Şu An Ulaşılamıyor Hatası [Çözümü] 2024")
