“Ağlatan Soru”: Medyanın Çocuk Psikoloji Üzerindeki Tesirine Dikkat!

Annesinin yaşadığı sorunları çocuğa bu kadar yansıtıp yaşatmasına mı söyleyeyim, bu görüntünün her yerde yayınlanmasına, o kız çocuğunun da bir birey olarak var olduğunu unutup ileride bir genç kız, bir bayan olarak var olmaya çalıştığında hafızalarda daima bu soru ile kazınmasının onda yaratacağı travmaya mı söyleyeyim?

Ebeveynlerin kendi problemlerini çocuklarına yansıtmaları, çocukların duygusal sıhhati ve gelişimi üzerinde olumsuz tesirlere sebep olabilir. Bu durum, çocukların gelişiminde değerli olan inançlı ve destekleyici bir ortamın oluşmasını engelleyebilir. Ebeveynlerin kendi sıkıntılarını çocuklarına yüklemesi, çocukların tasa, gerilim, depresyon ve düşük özgüven üzere sıkıntılar yaşamasına neden olabilir. Ayrıyeten, çocuklar bu formda ebeveynlerinin duygusal yükünü taşıdıklarında, kendi duygusal gereksinimlerine gereğince değer veremezler ve kendilerini ihmal edebilirler.

Ebeveynlerin kendi meselelerine karşın, çocuklarına inançlı ve sevgi dolu bir ortam sağlamaları değerlidir. Ebeveynlerin, çocuklarının muhtaçlıklarını anlamaları ve desteklemeleri, onların duygusal sıhhatlerinin korunmasına yardımcı olacaktır. Ebeveynler ayrıyeten, kendi meselelerini çözmek için yardım alabilecekleri kaynakları araştırabilirler ve kendi duygusal gereksinimlerine da itina göstererek, çocuklarına örnek olabilirler. Beraberinde ebeveynlerin çocuklarına karşı açık ve dürüst olmaları da değerlidir.

Ebeveynler, çocuklarına yaşadıkları sıkıntılar hakkında konuşarak, onların duygusal yüklerini hafifletebilirler. Fakat bu konuşmaların çocukların gelişim seviyesine uygun ve gereğince anlaşılır olması da değerlidir. Ayrıyeten, ebeveynlerin çocuklarına, yaşadıkları sıkıntıların tahlilleri konusunda da bilgi vererek, onların kendi duygusal zekalarını geliştirmelerine yardımcı olmaları kıymetlidir. Ebeveynlerin kendi sıkıntılarını çocuklarına yansıtmaması için, ebeveynlerin de kendi duygusal zekalarını geliştirmeleri kıymetlidir. Ebeveynler, duygusal muhtaçlıklarını karşılamak için sağlıklı yollar arayabilirler. Bu, ebeveynlerin çocuklarına daha destekleyici bir ortam sağlamalarına yardımcı olacaktır. 

Diğer açıdan bakacak olursak, çocuklarının yaşadığı travmaların medyada yer alması, ileride olumsuz tesirler yaratabilir. Bilhassa cinsel istismar, fizikî şiddet ve öbür cinsleri travmaların medyada ayrıntılı bir formda yer alması, çocukların zihinsel sıhhati üzerinde olumsuz tesirler yaratabilir.

Bu çeşit haberler, çocukların güvenlik hissini etkileyebilir ve bu da dert, depresyon, özgüven eksikliği ve öteki duygusal problemler üzere durumlarla bağlantılı olabilir. Medyada yer alan bu haberlerin, çocukların maruz kaldıkları travmaların yanı sıra, toplumsal algı ve tavırlar üzerinde de tesiri olabilir. Bu cins haberler, çocukların hayatlarını olumsuz etkileyen toplumsal sorunların farkındalığını artırabilir, fakat bu cins haberlerin sunum biçimi ve tonu, toplumsal cinsiyet eşitliği ve bayan hakları üzere bahislerde hakikat bir farkındalık yaratmak yerine, cinsiyetçi ve ayrımcı tavırları pekiştirebilir. Tıpkı bu ve gibisi haberlerde olduğu üzere.

Bu nedenle, medyanın çocukların yaşadığı travmalar hakkında haber yaparken, hassas bir yaklaşım sergilemesi, hakikat bir lisan kullanması, şahısların mahremiyetini muhafazası ve farkındalık yaratmak emeliyle bu çeşit haberlerin sunum biçimlerini ve tonunu dikkatli bir formda düşünmesi kıymetlidir. Tıpkı vakitte, bu tıp travmaların yaşanmasını önlemek için, toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farkındalığı artıracak programlar ve siyasetler uygulanması da değerlidir. Medya, çocuklarının maruz kaldığı şiddet ve istismar üzere hususları haber yaparak, insanların bu mevzuda daha şuurlu olmasına yardımcı olabilir.

Aynı vakitte, bu tıp haberlerin yayınlanması, toplumda bu tıp travmaların kabul edilemez olduğu konusunda bir farkındalık yaratabilir ve toplumsal hareketlere öncülük edebilir. Lakin, bu çeşit haberlerin sunum biçimi, tonu ve içeriği, çocukların ruhsal sıhhati ve güvenliği açısından son derece kıymetlidir. Bu çeşit haberlerin yayınlanmasında, çocukların kimliğini ve mahremiyetini korumak, ayrımcılık yapmamak ve yanlışsız bir lisanla yazmak değerlidir. Bu çeşit haberlerin yayınlanması, çocuklar ve aileleri için inançlı bir ortamın oluşturulması ve çocukların bu çeşit travmalardan korunmasını sağlamak için daha fazla kaynak ayrılması gerektiğini de vurgulayabilir.

Toplum olarak “normalleştirme” kavramına pek yatkınız. Nedir olağanlaştırma? Kurala uygun, alışılagelen, olağan… Pekala sizde bu yapılanlar olağan mi, biz mi normalleştiriyoruz? Aslında norma uygun değil. Lakin medyada, toplumsal etrafta o kadar çok maruz kalıyoruz ki bir müddet sonra bize de olağanmış üzere geliyor. Nöroplastisite kavramını duymuşsunuzdur. Beynin yapısal yahut fizyolojik değişikliklere uğrama yeteneğidir. Beynimiz tecrübeleri, algıları, davranışları ve fikirleri tarafından daima olarak yine şekillenir. Öğrenme dediğimiz olgu da bu sayede gerçekleşir. Yani biz bu şekil norm dışı haber ve görsellere ne kadar maruz kalırsak beynimiz de bu durumu o kadar olağanlaştıracaktır. Şöyle bir düşünün, geçmişte olağan kabul edilmeyen, ayıplanan, dışlanan birçok olay ve olgu günümüzde kabul görüyor, olağanlaşıyor. Neden pekala? Ne değişti? Değişen tek şey bizim bakış açımız, beynimizin algılayışı…

Lütfen bu mevzularda hassas olup, olmayanları da paylaşımlarına ortak olup paylaşmak yerine uyaralım. “Empati” kuralım. Ne çok kullanırız bu ‘empati’ sözünü lakin asla uygulamayız ya hani, tahminen uygulayan insanların sayısını artırabilirsek bu usul olayların da önüne geçmiş ve insanların özel hayatlarına müdahaleleri ve gelecekte yaşayacakları sorunların da önünü kesmiş oluruz. 

Sevgilerimle…

Instagram

Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio