Partneriniz Beyninizle mi Oynuyor? Kendinizden Kuşku Etmenize Sebep Olan Gaslighting Hakkında 13 Bilgi

Özellikle gençler ortasında yaygınlaşan ve yılın sözlerinden olan gaslighting, günümüzde pek çok alakada ortaya çıkan bir durum. Mana olarak ise tarafların birbirine şuurlu yahut bilinçsiz formda uyguladığı ruhsal baskı ve taciz durumlarını söz ediyor.

Gasligting; kişiyi kendi algısını, hafızasını, bir başka deyişle akıl sıhhatini sorgulamaya iten epey tehlikeli bir yönlendirme biçimi. Karşı tarafın uyguladığı ruhsal baskı nedeniyle bireyde kendine karşı kuşku duyma ve öz itimat eksikliği üzere problemler ortaya çıkarıyor.

Gaslighting’in en tehlikeli özelliği fark edilmesinin ziyadesiyle güç olmasıdır. Farklı ruhsal araçlarla kişinin kendi sıhhatinden kuşku duymasına neden olan gaslighting olaylarının birçoklarında alaka güzellemesi yapılır. Ortaya çıkan inkar ve yalanlama hali nedeniyle baskı uygulanan taraf, bağlantıdan çok mutludur ve onu sorgulamayı aklına bile getirmez.

Gasligting terimi, Gas Light (Gaz Lambası) isimli 1938 imal bir oyundan geliyor. Bir öbür görüş ise tabirin 1940’larda yayınlanan ve Ingrid Bergman’ın başrol oynadığı bir sinemadan geldiği tarafında. Her iki imal da makus niyetli bir kocanın, eşini akıl sıhhatini yitirdiğine inandırmak için başvurduğu yolları bahis ediniyor. Fakat gaz lambasının söndürülmesiyle birlikte gerçekler ortaya çıkıyor.

Gaslighting 3 evreyi takip ederek gelişiyor. İkili bağlantılarda baskın olan bu durum sırasıyla; idealleştirme, değersizleştirme ve gözden çıkarma formunda ilerliyor. Uzmanlara nazaran uzun müddet devam eden durumlar epey tehlikeli boyutlara ulaşabiliyor.

İlk basamakta, manipülatör birey karşı tarafı kendine hayran bırakıyor ve birlikteliğin şahane olduğu algısı yaratıyor. İkinci ve en sıkıntı evrede, tam zıddı bir atak yaparak karşı tarafı bedelsiz ve sıkıntılı biri olduğuna inandırıyor. Son kademede ise karşı tarafı terk etmeyle tehdit ederek işleri onun için güzelce zorlaştırıyor ve bu dikteye maruz kalan kişinin kendisinden sık sık özür dilemesini, etrafında el pençe divan durmasını sağlıyor.

Gaslighting ekseriyetle otorite sahibi kişinin kendinden rütbe yahut yaş olarak daha düşük olan birine baskı uygulamasıyla başlıyor. Ebeveyn-çocuk, patron-işçi üzere bağlarda gözlenmekle birlikte, ülkemizde en çok evliliklerde görülüyor. Toplumumuzdaki erkek otoritesi daha yüksek olduğundan çoğunlukla manipüle edilenler ise ne yazık ki bayanlar yahut çocuklar oluyor.

Gaslighting ekseriyetle, kişinin ailesi ve arkadaşlarıyla olan bağlantısının kesilmesiyle başlıyor. Epey saf ve pak hislerle söyleniyor sanılan ‘Seni kıskanıyorlar’, ‘Kötülüğümüzü istiyorlar’ üzere cümlelerse birinci etaba giriş olarak nitelendiriliyor. Vakitle etrafından izole olan kişi yalnızca karşı tarafın dediklerine inanmaya başlayarak gerçeklik algısını ve fikirlerini, hülasa kişiliğini kaybetmiş oluyor.

Gaslighting kuşkusu varsa şu cümlelere dikkat!..

• Çok hassas ve kırılgansın.

• Hiçbir şeyi hakikat düzgün beceremiyorsun.

• Sana bu türlü olacağını söylemiştim.

• Sen uygun değilsin, tedavi görmelisin.

• Her şeyi benden bekleme. / Sen hiçbir şeyi bensiz yapamıyorsun.

• Biraz güçlü olsana.

• Konuyu çok abarttın.

• Bu kadar kötüysem neden benimle birliktesin?

• O kelamları hudut harbiyle söyledim!

• Sana asla ziyan vermem!

Gaslighting tekniğine başvuran şahıslar çoklukla yakın etraftaki tanıdıklardır. Bu nedenle bu şahısla ortaya uzaklık koymak güç olur ve doğal olarak manipülasyon düzeyi giderek şiddetlenir. Buradaki birinci adım gaslighting çemberinden çıkarak ortaya uzaklık koymak, bunun için de gereken ruhsal dayanağı almak. Zira çoklukla tanıdıktan gelen bir gaslighting’i tek başına itiraf etmek ziyadesiyle güç olabilir.

Sorunun en kolay tahlili ise münasebet sırasında yitirilen benlik hürmetini yine kazanmaya bakıyor. Kendi hislerine ve zekasına güvenmek, öz hürmetin birinci basamakları olarak devreye giriyor. Sürekli partnerini dinleyen ve onun dediklerine inanan kişi çeşitli kişilik ve his durum bozuklukları ile karşılaşabiliyor. Bu durumsa kendi gerçekliğini yitirmesi, tek başına var olamayacağına inanması, çok unsur ve alkol kullanımı üzere daha tehlikeli süreçlere evriliyor.

Kişi gerçekleri doğrulamak için diğerinin fikirlerine muhtaçlığı olmadığını anladığında gaslighting durumu da otomatikman ortadan kalkıyor. Zira böylelikle aslında bir müddettir kandırıldığını ve duyduklarının gerçek olmadığını da fark ediyor. Bu farkındalık sonrasında kişinin tekrar kendi ayakları üzerinde durması, kendini savunması ve güçlenmesi büyük ehemmiyet taşıyor.

Gaslighting hareketlerinin fark edilmesiyle birlikte alakayı sonlandırmak en yanlışsız atılım. Karşı tarafın yaptıklarını fark eden ve kendine hürmetini tekrar kazanan kişi için alışılan etrafın dışına çıkmak ayrıyeten kıymetli. Bu basamakta uzmanlardan, güvenilen tanıdıklardan yahut arkadaş etrafından takviye almak; olan biteni etraflıca anlatmak da yararlı olabiliyor. Lakin en temelde kişinin kendi kendine ayakta kalabileceğine, kimseye muhtaçlığı olmadığına inanması ve alışılmış ki bunun için çabalaması gerekiyor. 👊