2021’de başlayan iktisattaki değişiklik herkes için ‘muhteşem ışıltılı’ bir ortam yaratması beklenirken, çabucak hemen her bölümün bir halde şikayet ettiği bir ortama dönüştü. Metropollerde daha çok hissedildi, beyaz yaka mahvoldu, taban fiyatlı yemek yiyemedi, emekli açlık sonunu bile göremedi, ihracatçılar finansman bulamadı, endüstrici fiyat belirleyemedi, esnaf kan ağladı, bankalar timsah gözyaşı döktü üzere tüm kısımları kucaklayan tartışmalar artık boşa çıktı. Hafta sonuna kadar belirlenmesi beklenen Kabine ile iktisatta yol haritası çizilecek, pekala bizim elimizde hangi bilgiler var?
Seçimler bitti, ülkenin 5 yıl için Cumhurbaşkanı’nda tekrar rota oluşturuldu. 14 Mayıs, 28 Mayıs derken, seçimlerin uzaması, siyasi voltaj bir yana ekonomiyi gerim gerim gerdi. Neyse ki bitti lakin önümüzde dağ üzere problemler duruyor.
Yeniden seçilen Erdoğan, birinci konuşmasında ‘ekonomi’ dedi ve ‘uluslararası itibara’ sahip bir takım kelamı verdi.
Bloomberg’in aktardığına göre, düşük faiz siyasetinde ısrarı bilenen Cumhurbaşkanı’nın her alandaki tesiri göz önüne alındığında, piyasa baskısı artarken ‘güvenilirlik’ ana meçhullüğü oluşturuyor.
Kaynakların en kıymetli muhtemel atama olarak eski maliye bakanı Mehmet Şimşek’i işaret etmesi, eski bir Merrill Lynch stratejisti olan 56 yaşındaki siyasetçinin ekonomiyi yine rayına oturtmak özerklik istediğini de ortaya çıkardı.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, bir açıklamasında, Şimşek’in yeni kabinede yer almasa dahi ‘ekonomi siyasetlerine katkı sağlamaya devam edeceğini’ söyledi.
Şimşek’in talep ettiği özerklik gücü, Mart 2021’de Merkez Bankası Lider değişimi ile değişen para siyasetiyle ilgili olduğu düşünülürken, eski bakanlar Cevdet Yılmaz ve Lütfi Elvan’ın Şimşek’in liderliğindeki yeni iktisat idaresinde yer alacağı da konuşuluyor.
2017’de yapılan anayasa referandumu sonrası 2018’de geçilen Türkiye’ye özel başkanlık sisteminde, birçok Merkez bankası lideri, bakan misyon değişikliği yaşandı.
Ekonomi geçen yıl yüzde 5,6 büyürken, enflasyon yüzde 86’ya ulaştı lakin merkez bankası faizleri düşürmeye devam etti. Fiyat artış suratı şu periyot yarı yarıya düşse de Arjantin’den sonra G-20’deki ülkelerin içinde en yüksek oranda.
Yatırımcıların Türk varlıklarından çıkışına neden olan bir dizi düzenleme ve müdahale de son yılların alışkanlığı olurken, toplam yabancı pay senedi ve tahvil varlığı 2013’ten bu yana yaklaşık yüzde 85 düştü.
Ekonomistlere nazaran bu, hükümetin harcama kesintileri ya da kemer sıkma tedbirlerini 2024’teki lokal seçimler engelliyor.
ABD Alman Marshall Fonu Türkiye lideri Özgür Ünlühisarcıklı, TL’nin desteklenmesi için Erdoğan’ın ‘dost ülkeler’ olarak bahsettiği, Rusya ve Körfez ülkelerinden gelen paraya bağımlı olması nedeniyle dış siyasetin da iktisada girift olduğunu belirterek, ‘Önümüzdeki devirde de bu ülkelerden gelecek takviyenin devam etmesinin sağlanması önceliklidir” dedi.
Atlantik Kurulu Türkiye Kıdemli Yöneticisi Defne Arslan, ‘Seçim periyodu sona erdiği için Erdoğan milliyetçi duruşunda yumuşayabilir ve memleketler arası bağlantılarda daha liberal ve pragmatik olabilir’ derken, ‘Türkiye’nin yaklaşan NATO tepesinde İsveç’in üyeliğine yeşil ışık yakabileceği manasına geliyor’ diye de ekledi.
Seçim sonrası TL’de geri dönen volatilite de Erdoğan’ın yine seçilmesiyle döviz piyasasındaki gevşemeyi de gösterdi.
Yine bir Bloomberg tahlilinde, liranın Mayıs ayı başından bu yana yaklaşık %6 kıymet kaybettiği görülürken, son 3 günde bu neredeyse yüzde 4’e yaklaştı.
TL’de birinci çeşit seçimlerinden evvel yüzde 3’ten yüzde 19’a sıçrayan oynaklığın, gelecek aylarda Bloomberg tarafından takip edilen tüm majör para ünitelerini geçmesi bekleniyor.
Seçmeninin yakından izlediği döviz kurunda istikrarın sağlanması için “neredeyse her gün art kapı müdahaleleri ve acil durum önlemleri”ne rağmen bu hareketler dikkat çekerken,
Analistler, seçimler bittiği için ‘maliyetli mikro idareye artık muhtaçlık olmadığını’ söylerken, Columbia Threadneedle Investments analisti Gordon Bowers, ‘Seçim öncesinde olduğu üzere belirli bir seviyeyi savunmaya daha az odaklanılacak.’ dedi.
Merkez Bankası’nın bir buçuk yılda TL’yi stabil tutmak için yaklaşık 200 milyar dolar harcadığını hesap ederken, net döviz rezervlerindeki negatif düzeye de dikkat çekildi. Mart ayında 4,5 milyar dolar olan cari açık ve dış borç yükü TL’de gelecek görünümü de negatif yapıyor.
Mehmet Şimşek’in iktisat idaresine geri döneceği beklentileri, ortodoks siyasetlere dönüş olarak da algılanıyor.
Union Investment Privatfonds Gelişen Piyasalar yöneticisi Sergey Dergachev, ‘Ortodoks para siyaseti adımlarına yönelik büyük umut var’ derken, In Touch Capital Markets analisti Piotr Matys, kamu bankalarının döviz müdahalelerini azaltmış olabileceğini söylerken, ‘Erdoğan idaresinin liranın düşmesini önlemek için daha az teşviki olmasıyla birlikte, para ünitesi yine piyasa hassaslığının çok âlâ bir barometresi haline gelebilir’ sözlerini kullandı.
Dolar/TL paritesinde 3 aylık, 6 aylık ve 12 aylık vadeli süreçler rekor düzeylere ulaşırken, şimdi olağanlaşmayı beklemek için erken görülüyor.
Açıklana GSYH verisi Türkiye iktisadının birinci çeyrekte beklenenden daha süratli büyüdüğünü gösterse de, enflasyon, yılın geri kalanında görünümü karartıyor.
Citigroup analistlerine nazaran, Erdoğan’ın iktisat takımı ve gelişmelerle izlenecek olan güvenilirlik, Türkiye’ye dövizi geri çekmede kilit rol oynayacak.
Mehmet Şimşek son günlerin en revaçta konusu olurken, teminat istediği bilhassa konuşuluyor.
Gazete Oksijen’in verdiği bilgilere göre, Erdoğan, Şimşek görüşmesinde , Şimşek’in ‘görev almaktan onur duyacağını lakin kilit vazifelere atama yetkisi ve yanlışsız olduğuna inandığı ortodoks siyasetlerine dönüş konusunda teminat istediği’ belirtildi. En çok dikkat çeken de Hazine Bakanlığı için Çağlayan Çetin’in ismi geçmesi oldu.
“Mehmet Şimşek, iktisadın başına geçer mi?”
DW Türkçe’den Kıvanç El, Şimşek’in, ‘görevden kaçmayacağı’ belirttiğini, ‘ekonomide uyum misyonunu istediğini’ de belirtti. Bu yüzde makamın Cumhurbaşkanı Yardımcılığı mı, yoksa Hazine ve Maliye Bakanlığı mı olacağının şimdi aşikâr olmadığını da ekledi.
Faiz siyaseti ve Merkez Bankası yapısı nedeniyle hâlâ vazife alma konusunda kesin karar vermediği belirtilen Şimşek ile Erdoğan’ın bir defa daha görüşebileceğinin de kulislerde konuşulduğunu aktardı.
Kabine açıklanana kadar hem isimler hem de piyasalarda spekülasyonlar kesilmeyecek üzere görünüyor. Ne dersiniz?
