ANTARKTİKA – Türk bilim insanları 6. Ulusal Antarktika Bilim Seferi’nde kıtaya asgarî ayak izi bıraktı

17 Mart 2022, 12:52 yayınlandı

A+
A-

Paylaş

6. Ulusal Antarktika Bilim Seferi’nde kıtadaki ekosistemi ve çevreyi korumak için ellerinden gelen çabası gösteren Türk bilim insanları, çalışmalarında en az ayak izi bıraktı.

14 milyon kilometrelik alanıyla “dünyanın 5. büyük kıtası” olan Antarktika, merak uyandıran coğrafyası ve doğasıyla kaşif ve bilimsel araştırma gruplarının beğenilen noktalarından biri olma özelliği taşıyor.

“Bilim ve barış kıtası” Antarktika’ya giden Türk bilim insanları, çalışmalarını, 54 ülkenin taraf olduğu ve 1961’de yürürlüğe giren Antarktika Antlaşmalar Sistemi’nde belirlenen kurallar kapsamında ve 2017’de kabul edilen Antarktika Antlaşması Etraf Muhafaza Protokolü’nde belirtilen koşullara uygun formda yürüttü.

Türk bilim insanları, kelam konusu sistem içerisinde çalışmalarını, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının Madrid Protokolü’nü temel aldığı yönetmeliğe nazaran, kıta ve etrafında canlı ömrünü koruyarak, “minimum ayak izi bırakarak” tamamladı ve yurda döndü.

“Dünyanın en soğuk kıtası” olarak nitelendirilen Antarktika’da yalnızca bilimsel araştırmaların yapıldığı üslerin faaliyet gösterilmesine müsaade veriliyor.

Gelecekteki teminat

Antarktika; penguenler, foklar, balinalar ve kuşların da ortalarında bulunduğu birçok canlıya konut sahipliği yapıyor.

Güney yarım kürenin en güneyinde yer alan ve yüzde 98’i buzla kaplı olan kıta, dünyanın tatlı su kaynaklarının yüzde 70’ini barındırıyor.

Antarktika’nın barındırdığı canlı deniz kaynakları ve buzullarında gizli tatlı su potansiyeli, yeryüzünün gelecekteki teminatı olarak görülüyor.

Çalışmaların yürütüldüğü 68 derece güney enlemindeki Türk bilim kampının bulunduğu Horseshoe Adası ve etrafında ekseriyetle Adelie, Gento (Gentoo) ve miğfer (Chinstrap) penguenleri, kürklü, yengeçyiyen (Crabeater) ve Weddell fokları, skua, kutup sumrusu, beyaz martı ve karabatak kuşları ile yoğunluklu olarak kambur balinalar ve az de olsa “orka” tipi balinalar görülüyor.

10 metreden fazla yaklaşılması yasak

Kıta üzerinde bilimsel faaliyetlerde dikkat edilmesi gereken en kıymetli hususlardan birini insan elinin en az değdiği bu kıtadaki canlılarla olan etkileşim oluşturuyor.

Doğal ömrün olumsuz etkilenmemesi için kıtadaki canlılara en fazla 10 metre yaklaşılması gerekiyor.

Bilim seferlerindeki iştirakçilere kıtaya ayak basmadan evvel bilgilendirmeler yapılıyor. Bu kapsamda doğal hayatlarında daha evvel beşerle temas etmemiş canlıların ortasında dikkatli yürünmesi ve asgarî gürültüde çalışılması ehemmiyet taşıyor.

Kıtadaki hayvanlar; bilhassa üreme, yumurtlama periyotlarında daha hassas oluyor. Bu sebeple iştirakçilere “eğer canlılar size yaklaşırsa onları korkutmadan yavaşça aranızdaki arayı artırın ya da sabit kalarak canlının yolunu değiştirmesine müsaade verin” tavsiyesinde bulunuluyor.

“Seferlerimizde ‘çevre zabiti’ bulundurmaya uğraş ediyoruz”

6. Ulusal Antarktika Bilim Seferi Etraf Zabiti ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsünden Dr. Atilla Yılmaz, kıtadaki çalışmalarında kendilerine eşlik eden AA muhabirine yaptığı açıklamada, insan elinin en az değdiği yer olan Antarktika’nın “benzersiz” bir ekosisteme sahip olduğunu söyledi.

Yılmaz, şunları kaydetti:

“Seferlerimizde etraf kurallarının gözetilmesi için ‘çevre zabiti’ bulundurmaya çaba ediyoruz. Bu kişi, ekseriyetle alanda yürütülen çalışmaların buranın kurallarına uygun olup olmadığını denetliyor ve mümkün bir çevresel kaza durumunda müdahale için sorumluluk üstleniyor. Bu süreç, sefer öncesinde başlıyor.

İştirakçilerin kıta üzerinde araştırma yapabilmesi ve örnek alabilmesi için çeşitli müsaadeler alması gerekiyor. Bu mevzuda yetkili merci de Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. Bizler de sefer öncesinde sefer iştirakçileri ile Bakanlık ortasındaki uyumu sağlıyoruz.”

“Minimum ayak izimizi bırakmak için çalışıyoruz”

Yılmaz, çalışmaları sırasında rastladıkları canlıları rahatsız etmemek için çaba gösterdiklerini aktararak, “Buradaki ekosistemin korunması ismine diğer kıtalardan kıtaya ilişkin olmayan tiplerin taşınmaması çok kıymetli bir konu. Uçaktan iner inmez kıtaya birinci ayak basışımızda botlarımızı özel solüsyonlarla dezenfekte ediyoruz. Bu uygulamayı her gün saha çalışması yapmak için gemiden ayrılırken ve karadan gemiye gelirken tekrarlıyoruz. Bilim seferlerimizde Antarktika’nın etrafını korumak için elimizden gelen çabası gösteriyoruz ve kıtaya gerçek manada asgarî ayak izimizi bırakmak için çalışıyoruz.” tabirlerini kullandı.